De glanzende lichamen van spiegelkevers fungeren niet als camouflage

Camouflage is een anti-predator strategie die het uiterlijk van de soort verandert om onopgemerkt te blijven door roofdieren.

Geschreven en geverifieerd door de bioloog Cesar Paul Gonzalez Gonzalez.

Laatste update: 21 december, 2022

Camouflage is een vrij gebruikelijke anti-predator strategie bij insecten, omdat ze daarmee onopgemerkt kunnen blijven door gewoon statisch te blijven. Sommige soorten, zoals spiegelkevers, worden echter gekenmerkt door glanzende lichamen, waarvan men dacht dat ze als camouflage zouden werken.

Aanvankelijk dacht men dat spiegelkevers hun lichaam konden gebruiken alsof het een spiegel was die hun omgeving weerspiegelde. Op die manier zouden ze onopgemerkt kunnen blijven door roofdieren.

Een recente studie (Engelse link) lijkt er echter op te wijzen dat deze insecten hun glanzende lichaam niet als camouflage gebruiken. Lees verder en ontdek waar deze merkwaardige eigenschap voor gebruikt wordt.

Wie zijn spiegelkevers?

Spiegelkevers behoren tot de orde Coleoptera, waartoe ook andere bekende dieren behoren zoals snuitkevers, lieveheersbeestjes, en oliekevers. Hun lichaam heeft een ovale vorm en een gladde textuur, waardoor ze licht kunnen weerkaatsen als waren ze een spiegel. Dit, samen met de felle kleuren die ze meestal vertonen (groen, rood, blauw, o.a.), geeft hun lichaam een metaalachtige toon.

Het lichaam van deze insecten bestaat uit drie delen: de kop, het borststuk en het achterlijf. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, is het enige zichtbare gebied de kop, terwijl het borststuk en het achterlijf meestal bedekt zijn met verharde vleugels die elytra genoemd worden. In feite is de glanzende metaalkleur alleen te zien op de kop en de elytra, want de rest van het lichaam heeft andere tinten.

Hoewel ze dezelfde eigenschap delen, namelijk het weerkaatsen van licht, behoren spiegelkevers niet tot dezelfde soort. In feite behoren ze zelfs niet tot dezelfde families. Daardoor is er een grote verscheidenheid aan maten en vormen in deze groep.

Waarom gloeien spiegelkevers?

Aanvankelijk dacht men dat de gloed van spiegelkevers een soort camouflage was, waarmee ze hun omgeving konden weerkaatsen om zich te verbergen. Op een andere manier bekeken konden roofdieren de kevers niet vinden omdat ze alleen een “spiegel” zagen die de omgeving weerspiegelde. Er was echter geen onderzoek om dit vermogen te bevestigen of te weerleggen.

In 2021 besloot een groep onderzoekers van de Universiteit van Melbourne (Engelse link) deze theorie te bevestigen. Daartoe gebruikten ze coleoptera-replica’s met hetzelfde vermogen om licht te weerkaatsen als spiegelkevers, naast andere replica’s die een meer ondoorzichtige kleuring hadden. Deze replica’s werden in een bos verstopt en verschillende mensen werd gevraagd te proberen ze te vinden.

Het experiment veronderstelde dat als de camouflage-hypothese waar was, de deelnemers er langer over zouden moeten doen om de replica’s te vinden die op de spiegelkevers leken. Terwijl replica’s met ondoorzichtige kleuren gemakkelijker te vinden zouden moeten zijn.

Een onverwacht resultaat

De resultaten van het experiment verbaasden de wetenschappers, want het kostte de deelnemers evenveel tijd om beide soorten replica’s te vinden. Dit betekende dat de glanzende lichamen van de spiegelkevers geen speciale functie als camouflage hadden.

Hoewel dit resultaat maar al te duidelijk was, hebben mensen niet hetzelfde gezichtsvermogen als roofdieren van kevers. Daarom bestond nog steeds de mogelijkheid dat de camouflage alleen werkte bij soorten die kevers eten.

Om alle twijfel weg te nemen voerden de onderzoekers een tweede experiment uit met dezelfde methodologie. Nu gebruikten ze in plaats van mensen, vogels. Zoals verwacht was het resultaat van deze nieuwe proef precies hetzelfde als de vorige. De vogels voedden zich in gelijke mate met beide soorten replica’s. Daarmee bevestigde men dat het glanzende lichaam van de spiegelkevers niet als camouflage diende.

Waarvoor dient het glanzende lichaam van de kevers?

Ondanks de resultaten die in deze studie verkregen werden, is het duidelijk dat het glanzende lichaam van de spiegelkevers een functie heeft die nog onbekend is. Dit is bekend omdat de natuur alleen eigenschappen bevoordeelt die gunstig zijn voor de soort.

In feite vermeldde een artikel uit 2017, gepubliceerd in Scientific Reports (Engelse link), dat het glanzende lichaam van sommige kevers als een aposematisch signaal zou kunnen dienen. Met andere woorden, ze helpen roofdieren waarschuwen dat de soort slecht smaakt en beter niet gegeten kan worden.

Dit effect is al zichtbaar bij andere soorten, zoals koraalslangen, die sporten met een kleurrijke huid die roofdieren waarschuwt voor hun giftigheid. Het doel van aposematische signalen is om predatie te verminderen door middel van kleurrijke waarschuwingen. Dat past perfect bij het glanzende uiterlijk van de spiegelkever.

Hoewel de glanzende lichamen van spiegelkevers niet als camouflage dienen, wil dat niet zeggen dat ze geen doel hebben. In de natuur bieden de meeste van dit soort eigenschappen voordelen aan het organisme. Het fysieke uiterlijk van dieren is niet willekeurig. Dit is goed aan hun omgeving aangepast om te proberen hun overleving te verzekeren.