De 10 indrukwekkende fossielen ontdekt in 2022
Fossielen zijn bewaarde resten van levende wezens die duizenden jaren geleden de aarde bewoonden. In tegenstelling tot wat men zou denken, zijn dinosauriërs niet de enigen die dit soort resten achterlaten. Met de juiste omgeving en omstandigheden is het mogelijk om bijna elke soort dier of plant te bewaren in de vorm van fossiele resten. Lees verder en ontdek enkele van de meest indrukwekkende fossielen die in 2022 zijn ontdekt.
Waar zijn fossielen te vinden?
Het fossilisatieproces vereist precieze omstandigheden om de belangrijkste dierlijke weefsels te bewaren. Daarom is het niet mogelijk om zomaar overal fossiele resten te vinden.
Fossilisatie van biologische resten vindt plaats door een reeks fysische en chemische veranderingen in de omgeving. Om het proces op gang te brengen is ophoping van sedimenten op het lichaam van de dieren (of planten) nodig. Dat verhindert tot op zekere hoogte hun ontbinding. Daarna volgt een reeks chemische reacties die de weefsels mineraliseren (verharden) en conserveren.
Dit proces verloopt vrij langzaam en duurt duizenden jaren om de fossielen te creëren die we nu kennen. Natuurlijk zorgt het verstrijken van de tijd ervoor dat de resten worden samengeperst en begraven onder de “nieuwe” grond die zich vormt. Dat is een fundamenteel onderdeel van fossilisatie.
Zonder de juiste hoeveelheid mineralen in de grond is het onmogelijk om de resten te fossiliseren. Dit is de belangrijkste reden waarom fossielen niet overal te vinden zijn. Desondanks ontdekt men af en toe paleontologische vindplaatsen waar de edafische en milieuomstandigheden geschikt zijn voor het behoud van de resten.
Meest indrukwekkende fossielen ontdekt in 2022
De meeste paleontologische vindplaatsen ontdekt men bij toeval door verschillende opgravingen. Hoewel er soms veel fossielen op één vindplaats worden gevonden, zijn ze niet altijd even indrukwekkend of nieuw. In 2022 werden echter enkele indrukwekkende fossielen gevonden, waaronder de volgende.
1. De oudst bekende hersenen
Zachte weefsels zoals de hersenen of interne organen zijn een van de moeilijkste om te fossiliseren, omdat het proces van ontbinding ze heel snel vernietigt. In november 2022 ontdekte een groep wetenschappers (Engelse link) echter de resten van het centrale zenuwstelsel van een oude zeeworm (Cardiodictyon catenulum).
We moeten opmerken dat het geanalyseerde fossiel niet recent ontdekt werd, maar een exemplaar was dat in 1984 werd verkregen. Destijds werd niet verwacht dat de hersenen van de worm bewaard zouden blijven, want de resten werden geschat op 550 tot 480 miljoen jaar oud.
Tegen alle verwachtingen in vond de nieuwe groep onderzoekers zowel de hersenen als een groot deel van het zenuwstelsel in goede staat. Het resultaat van de analyse van deze onderdelen maakte furore in de wetenschappelijke gemeenschap, omdat het verschillende twijfels die bestonden over de evolutie van geleedpotigen beantwoordde en ophelderde.
2. Europese reuzenschildpad (Leviathanochelys aenigmatica)
Van alle huidige soorten zeeschildpadden is er geen enkele die langer is dan 1,5 meter. Daarom is het indrukwekkend om de fossiele resten te vinden van een exemplaar dat langer is dan 3,5 meter. De wetenschappelijke naam van deze nieuwe soort is Leviathanochelys aenigmatica (Engelse link), hij werd ontdekt in het noordoosten van Spanje en is ongeveer 80 miljoen jaar oud.
Tot nu toe is de grootste bekende schildpad de uitgestorven Archelon ischyros, die vroeger de wateren van Noord-Amerika bewoonde. Hij was ongeveer 4,6 meter lang en leefde naar schatting in het Krijt (75 tot 65 miljoen jaar geleden).
3. Een groep gefossiliseerde verdronken kikkers
In Duitsland is er een belangrijke paleontologische vindplaats genaamd Geiseltal die veel indrukwekkende fossielen herbergt van oude kikkers (van 45 miljoen jaar geleden). Hoewel het tegenstrijdig lijkt, vertonen de resten van deze amfibieën geen tekenen van ernstige verwondingen om hun dood te verklaren. Hun overvloed wijst er echter op dat er een gebeurtenis is geweest die hen in korte tijd heeft gedood.
Deze groep kikkers (bijna 150 exemplaren) werd tussen 1930 en 1970 ontdekt, maar specialisten konden het mysterie van hun uitsterven niet ontrafelen. Pas in 2022 voerden enkele onderzoekers een meer uitputtende studie (Engelse link) van de fossielen uit, die een interessant antwoord opleverde om het verschijnsel te verklaren.
Amfibieën (huidige en oude) voeren hun bevruchting uitwendig uit in het water, dus moeten ze in de buurt of bovenop hun partner zijn wanneer ze hun eieren loslaten. Door de concurrentie hebben de mannetjes de neiging zich rond de vrouwtjes te verdringen om te proberen de eieren te bevruchten. Dat kan gevaarlijk zijn en er zelfs toe kan leiden dat ze verdrinken.
Hoewel het een vreemd gegeven lijkt, is de meest waarschijnlijke verklaring van de specialisten dat deze groep kikkers een soortgelijk verschijnsel heeft meegemaakt. Tijdens hun paring zorgde het grote aantal mannetjes ervoor dat de vrouwtjes verdronken en dat hun lichamen zich op de bodem van het waterlichaam vestigden.
4. Laatste Europese panda
De reuzenpanda (Ailuropoda melanoleuca) is een soort die alleen in China voorkomt. Het is de enige levende panda van de onderfamilie Ailuropodinae, wat betekent dat hij wereldwijd geen naaste verwanten met vergelijkbare kenmerken heeft.
In 2022 ontdekte een groep onderzoekers in Bulgarije de tandfossiele resten van een onbekende beer, met een leeftijd van ongeveer 10 miljoen jaar.
Dankzij hun analyse classificeerden ze deze nieuwe soort als Agriarctos nikolovi (Engelse link), een voorouder van de huidige reuzenpanda. Dit impliceert dat het de laatste panda is die in Europa leefde voordat hij beperkt werd tot Azië.
5. Haaiachtige stekelvis
In 2022 werden in China de resten ontdekt van een zeldzame haaiachtige vis met stekels op de vinnen en een benig uitwendig skelet. De wetenschappelijke naam van deze nieuwe en merkwaardige soort is Fanjingshania renovata (Engelse link) waarvan het fossiel naar schatting ongeveer 439 miljoen jaar oud is.
Dit exemplaar behoort tot de klasse Acanthodii, een groep uitgestorven vissen die ook bekend staat als doornige hondshaaien. Zijn fysieke kenmerken combineren aspecten van zowel chondrichthyes (kraakbeenvissen) als osteichthyes (beenvissen). Ze zien er nogal bizar uit, werkelijk ongelooflijke exemplaren.
In tegenstelling tot wat je misschien denkt, zijn acanthodia niet de directe voorouders van de huidige vissen. Ze vormen een onafhankelijke groep die dezelfde gemeenschappelijke voorouder heeft. Dit verklaart waarom ze sommige fysieke kenmerken delen met chondrichthyes en osteichthyes.
6. 3D-reconstructie van de Jura salamander
In 1970 verzamelde een groep onderzoekers een kalksteenmonster waaruit de resten van een bot uitstaken. Hoewel het duidelijk was dat het een fossiel was, hechtte men meer belang aan andere exemplaren. Dus werd het bewaard voor latere analyse, maar in de loop der jaren werd het genegeerd en bijna vergeten.
Tussen 2016 en 2019 hebben verschillende specialisten uit hetzelfde gebied (Skye Island) fragmenten geborgen van wat een nieuwe amfibiesoort leek te zijn. Ze beschikten echter niet over grotere of completere resten waarmee ze het uiterlijk ervan konden reconstrueren. Op dat moment wendden ze zich tot de opgeslagen fossielen om het onderzoek aan te vullen.
Toen ze de kalksteen van meer dan 50 jaar geleden analyseerden, realiseerden ze zich dat de fossiele resten overeenkwamen met dezelfde soort en beter bewaard waren gebleven. Daarom besloten ze een 3D-model te maken om het uiterlijk digitaal te reconstrueren en de nieuwe soort te identificeren.
De fysieke vorm van deze amfibie, Mamorerpeton wakei (Engelse link) genaamd, lijkt grotendeels op die van een salamander. Hij is naar schatting verschenen in het Jura, bijna 166 miljoen jaar geleden. Hij behoort dus tot de basale soorten van de groep. Dat helpt ons om een breder perspectief te krijgen over de ingewikkelde evolutionaire geschiedenis van amfibieën.
7. De oudste bloeiende plant
Bloeiende planten noemt men ook wel bedektzadigen. Het is een groep waarvan de zaaddragende vruchten en gemakkelijke verspreiding kenmerkend zijn. Men schat dat ze verschenen in het Krijt, maar daar zijn veel vragen over omdat hun diversificatietijd niet overeenkomt.
De meeste oude fossielen van bedektzadigen hebben een geschatte leeftijd van 125 miljoen jaar. In 2022 werden echter de gefossiliseerde resten van een nieuwe soort (Nanjinganthus dendrostyla – (Engelse link) ontdekt die 175 miljoen jaar oud was. Dit was het eerste exemplaar dat behoort tot het Jura, wat betekent dat bloeiende planten eerder ontstonden dan eerder gedacht.
Natuurlijk is het fossiel vrij eenvoudig en klein. Het meet 4,2 centimeter lang en 2 centimeter breed. Het heeft een enkel blad en een kleine bol aan de top, die geheel overeenkomt met zijn vrucht. Deze structuur is de belangrijkste, want hij bepaalt tot welke taxonomische groep hij behoort.
8. Indrukwekkende drakenfossielen
In 1866 ontdekte men enkele indrukwekkende salamanderachtige fossielen. Deze hadden een langgerekte kop met horens, die sterk leken op het mythische uiterlijk van draken. Het enige probleem is dat het uiterlijk van deze exemplaren vervormd leek, zodat het onmogelijk was om de soort te identificeren.
Aanvankelijk dacht men dat deze indrukwekkende fossielen waren blootgesteld aan zure grond die de resten aantastte en vervormde. Maar in 2022 (Engelse link) vond een groep wetenschappers een andere verklaring die overtuigender lijkt voor de zaak.
De gefossiliseerde exemplaren zijn ongeveer 300 miljoen jaar oud, wat samenvalt met de tijd van de vorming van Pangaea. Dit betekent dat de vervorming een direct gevolg was van de druk en de hoge temperatuur. Die werden veroorzaakt door de botsing van de continenten.
9. Roemeense schildpad
Aan het eind van het Krijt stierven dinosauriërs massaal uit door verschillende klimaatfactoren en de theoretische inslag van een meteoriet. Weinig reptielensoorten overleefden deze gebeurtenis, zodat het zeldzaam is om huidige afstammelingen van hun geslacht te vinden.
In 2022 ontdekte men het fossiel van een zoetwaterschildpad die 70 miljoen jaar geleden leefde. Een grondige analyse bepaalde dat deze nieuwe soort (Dortoka vremiri – (Engelse link) verwant was aan modernere fossielen, wat suggereert dat hij de massa-extinctie in het Krijt heeft overleefd.
Tegen alle verwachtingen in kon deze schildpad de klimaatsveranderingen en de veronderstelde meteorietinslag van die tijd aan. Sommige specialisten geloven dat dit alleen mogelijk was omdat zijn verspreiding verbonden was met eilanden ver van de continentale massa. Daarom had hij geen last van de directe gevolgen van de massa-extinctie en overleefde hij relatief gemakkelijk.
10. Visfossiel gevonden op een boerderij
Fossielen zijn moeilijk te vinden en duiken soms op de minst verwachte plaatsen op. Een boerderij in Engeland is daar het beste voorbeeld van. Op dit terrein vond men een van de best bewaarde fossiele visresten ooit.
Aan de rand van Gloucestershire ontdekte een groep onderzoekers meer dan 180 Jurafossielen van verschillende soorten in de weilanden van een boerderij bij de Costwold Mountains.
Onder hen vielen de resten op van een vis van het geslacht Pachycormus. Die verkeerde in een bijna perfecte staat van bewaring. In feite was het mogelijk om het fossiel in 3D te bekijken alsof het een ontleed wezen was.
Gewoonlijk bewaren fossielen slechts enkele delen van de hardste lichaamsweefsels. Maar in dit geval lijkt het erop dat zijn hele uiterlijke verschijning bijna volledig bewaard is gebleven. Daardoor zijn de details vrij scherp en waarneembaar in het gesteente.
Fossielen zijn een van de weinige manieren die onderzoekers hebben om meer te weten te komen over leven dat duizenden of miljoenen jaren geleden bestond. Daarom is de ontdekking van deze resten altijd fascinerend nieuws dat de aandacht van veel mensen trekt.
Natuurlijk zijn er nog veel soorten te ontdekken. Het is dus waarschijnlijk dat er de komende jaren nieuwe en indrukwekkende soorten fossielen zullen verschijnen.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Strausfeld, N. J., Hou, X., Sayre, M. E., & Hirth, F. (2022). The lower Cambrian lobopodian Cardiodictyon resolves the origin of euarthropod brains. Science, 378(6622), 905-909.
- Castillo-Visa, O., Luján, À. H., Galobart, À., & Sellés, A. (2022). A gigantic bizarre marine turtle (Testudines: Chelonioidea) from the Middle Campanian (Late Cretaceous) of South-western Europe. Scientific Reports, 12(1), 18322.
- Falk, D., Wings, O., & McNamara, M. E. (2022). The skeletal taphonomy of anurans from the Eocene Geiseltal Konservat‐Lagerstätte, Germany: insights into the controls on fossil anuran preservation. Papers in Palaeontology, 8(4), e1453.
- Jiangzuo, Q., & Spassov, N. (2022). A late Turolian giant panda from Bulgaria and the early evolution and dispersal of the panda lineage. Journal of Vertebrate Paleontology, 42(1), e2054718.
- Andreev, P. S., Sansom, I. J., Li, Q., Zhao, W., Wang, J., Wang, C. C., … & Zhu, M. (2022). Spiny chondrichthyan from the lower Silurian of South China. Nature, 609(7929), 969-974.
- Jones, M. E., Benson, R. B., Skutschas, P., Hill, L., Panciroli, E., Schmitt, A. D., … & Evans, S. E. (2022). Middle Jurassic fossils document an early stage in salamander evolution. Proceedings of the National Academy of Sciences, 119(30), e2114100119.
- Fu, Q., Diez, J. B., Pole, M., Garcia Avila, M., Liu, Z. J., Chu, H., … & Wang, X. (2018). An unexpected noncarpellate epigynous flower from the Jurassic of China. Elife, 7, e38827.
- Gogáin, A. Ó., O’Sullivan, G., Clements, T., Hoare, B. C., Murray, J., & Wyse Jackson, P. N. (2022). Metamorphism as the cause of bone alteration in the Jarrow assemblage (Langsettian, Pennsylvanian) of Ireland. Palaeontology, 65(6), e12628.
- Augustin, F. J., Csiki-Sava, Z., Matzke, A. T., Botfalvai, G., & Rabi, M. (2021). A new latest Cretaceous pleurodiran turtle (Testudinata: Dortokidae) from the Haţeg Basin (Romania) documents end-Cretaceous faunal provinciality and selective survival during the K-Pg extinction. Journal of Systematic Palaeontology, 19(15), 1059-1081.