Waarom zijn flamingo's roze?

Wie heeft zich niet verwonderd over de schitterende kleur van flamingo's? Ontdekken hoe ze aan roze veren komen zal je nog meer verbazen, dus stop niet met lezen.

Geschreven en geverifieerd door de bioloog Samuel Sanchez.

Laatste update: 09 november, 2021

De kleur van flamingo’s is een fascinerend onderwerp. Bovendien zijn sommige van deze vogels rozer dan andere, maar waarom is dat? Vandaag beantwoorden we de interessante vraag: waarom zijn flamingo’s roze?

Er zijn 6 soorten flamingo’s en elk van hen heeft verschillende gewoonten en kenmerken, zoals de kleur van hun veren. De gewone flamingo (Phoenicopterus roseus) is het grootst. Zijn veren zijn wat bleker en zijn snavel is roze.

De kleine flamingo (Phoeniconaias minor) is de kleinste soort uit deze groep en heeft verschillende tinten. Als je de reden van deze prachtige lichaamstint wilt weten, lees dan verder.

Kenmerken van de flamingo

Flamingo’s zijn vogels die behoren tot de familie Phoenicopteridae, de enige groep vogels in de orde Phoenicopteriformes. Er zijn 4 soorten die verspreid over Amerika leven (inclusief het Caribisch gebied) en 2 soorten komen van nature voor in Afrika, Azië en Europa.

Deze 6 bestaande soorten werden vroeger in één enkel geslacht geplaatst (Phoenicopterus), maar tegenwoordig heeft de familie 3 erkende geslachten. Dit zijn de flamingo’s die je vandaag de dag kunt ontmoeten:

• De gewone flamingo (Phoenicopterus roseus)
• De kleine flamingo (Phoeniconaias minor)
• Chileense flamingo (Phoenicopterus chilensis) 
• James’ flamingo (Phoenicoparrus jamesi) 
• Andesflamingo (Phoenicoparrus andinus) 
• Rode flamingo (Phoenicopterus ruber) 

Deze vogels zijn niet alleen bekend om hun kleur, maar ook omdat je ze meestal op één poot ziet staan terwijl de andere onder het lichaam is geplaatst. Deskundigen (Engelse link) zeggen dat flamingo’s meestal veel tijd in deze houding doorbrengen (tot ze in slaap vallen).

Het zal je wellicht verbazen, maar flamingo’s kunnen vliegen. Ze doen dat meestal ‘s nachts. Ze worden ook beschouwd als erg luidruchtige vogels. Er zijn zelfs variaties in vocalisaties tussen de verschillende soorten, waardoor ze elkaar kunnen herkennen.

Een andere heel interessante eigenschap van deze vogels is dat ze heel sociaal zijn en in kolonies leven van duizenden exemplaren. Men gelooft dat dit grote aantal in groeperingen dient om predatie te vermijden. Daarnaast is het bedoeld om de voedselinname te maximaliseren, en ongeschikte broedplaatsen met succes te benutten.

Waar komt de roze kleur van flamingo’s vandaan?

Heb je wel eens gehoord van de uitdrukking ‘je bent wat je eet’? Wel, flamingo’s brengen dat principe tot uiting. Hun roze kleur wordt verklaard door carotenen of carotonoïden, organische pigmenten die van nature voorkomen in planten en andere organismen zoals algen, sommige soorten schimmels, en bacteriën.

Carotenoïden geven wortelen hun oranje kleur en maken rijpe tomaten rood. Bovendien worden deze organische pigmenten ook gevonden in de microscopische algen die garnalen eten. Door zich met algen en garnalen te voeden, metaboliseren flamingo’s de pigmenten zodanig dat hun veren roze kleuren.

Het dieet van flamingo’s

Flamingo’s voeden zich zoals gezegd met algen, maar ook met kleine zaden, kleine kreeftachtigen (zoals pekelkreeftjes), vliegenlarven, andere planten en dieren die in ondiep water leven. Het zijn dus omnivoren. Hun snavels zijn speciaal aangepast om modder te scheiden van het voedsel dat ze eten. Ze gebruiken deze op een tamelijk unieke manier.

• Bij het filteren plaatsen flamingo’s hun kop ondersteboven in het water met hun snavel naar hun voeten om te eten.
• Ze vegen dan hun cephalische structuren van links naar rechts. Daarbij gebruiken ze hun tong om water in en uit hun snavels te pompen. 
• De kamvormige plaatjes aan de rand van de snavel van de vogel vormen een filter waardoor het water naar buiten kan, terwijl het voedsel erin gevangen wordt.
• Het filteren van voedsel wordt geholpen door harige structuren, lamellen genoemd, die de kaak en tong van de flamingo omzomen.

Flamingokleur per soort

De rode flamingo (Phoenicopterus ruber) heeft een helderder rode kleur dan andere soorten uit de familie der flamingo’s. Dat komt door de beschikbaarheid van carotenoïden in hun voedsel. Kleine flamingo’s (Phoeniconaias minor) zijn daarentegen bleker roze, omdat ze een kleinere hoeveelheid van dit pigment opnemen.

Zoals je weet worden carotenoïden afgebroken tot pigmenten. De consumptie van deze pigmenten verschilt echter van soort tot soort, wat de kleurverzadiging beïnvloedt.

Flamingo’s die alleen maar blauwgroene algen eten zijn bijvoorbeeld donkerder dan flamingo’s die ze ‘tweedehands’ binnenkrijgen. Dat wil zeggen: door dieren te eten die deze algen al verteerd hebben.

Zijn flamingo’s roze bij de geboorte?

De BBC meldt dat flamingo’s niet roze zijn bij de geboorte, maar deze tint in de loop van de tijd verwerven. Als ze voor het eerst ter wereld komen zijn deze vogels grijs of wit.

Ze verkleuren roze tijdens de eerste jaren van hun leven. Bij volwassen dieren varieert het roze van licht tot helder rood. Dit is afhankelijk van het voedselaanbod en de kenmerken van elk individu.

Het woord “flamingo” komt van het Latijnse woord flamenco, dat vuur betekent, en verwijst naar de felle kleur van de veren van de vogels. In 2015 ontdekte men echter (in Cyprus) het bestaan van een zwarte flamingo.

Men denkt dat dit dier leed aan melanisme, een overmaat aan donkere pigmentatie die relatief vaak voorkomt bij individuen van verschillende soorten.

Agressiviteit en de kleur van flamingo’s

National Geographic stelt dat, volgens een studie gepubliceerd op 8 mei 2020, flamingo’s met een intenser roze kleur de neiging hebben agressiever te zijn. Bovendien zijn vogels met een rozer verenkleed gezonder en hebben ze meer kans om een partner aan te trekken.

Bij deze vogels speelt kleur een heel belangrijke rol in hun sociale relaties, want de kleur van hun verenkleed is een teken dat deze dieren gezond en fit zijn. Degenen met de meest roze kleuren zijn eerder geneigd confrontaties aan te gaan en te vechten om sociale status. Dat geven ook de hierboven geciteerde bronnen aan.

Gezonde (en dus rozere) flamingo’s eten efficiënt, want ze domineren voedselgebieden en zijn agressief tegen anderen bij het zoeken naar voedsel. Omdat ze groepssituaties beheersen, zorgen deze fittere vogels voor het behoud van hun roze tinten en trekken ze even kleurrijke partners aan.

Bij veel soorten zijn dieren met fellere kleuren (door het eten van carotenoïden) beter in staat om zich goed te voeden en verkeren ze in betere gezondheid en lichamelijke conditie. De vrouwtjes beoordelen dit tijdens het broedseizoen, dus zoeken ze steeds de meest opvallende mannetjes op.

Huidige toestand

Geen van de 6 soorten flamingo’s wordt als bedreigd beschouwd. Het zijn echter dieren die door de mens geëxploiteerd worden en vandaag de dag diverse bedreigingen ondervinden zoals:

• de jacht.
• eieren rapen.
• klimaatverandering.
• vernietiging en achteruitgang van hun leefgebied.

Nu je weet waarom deze prachtige vogels zo kleurrijk zijn, is het tijd om bij te dragen aan hun behoud. Anders zullen we over een paar eeuwen misschien niet meer van hun roze tinten kunnen genieten.