Onrechtvaardigheidsgevoel bij honden, bestaat dat?
Lange tijd geloofde men dat een gevoel van onrechtvaardigheid of moraliteit slechts door mensen kon worden ervaren. Maar ook honden en wolven hebben deze eigenschap. Lees verder om meer te leren over het onrechtvaardigheidsgevoel bij honden.
De oorsprong van moraliteit en empathie
Niemand weet echt zeker waar moraliteit vandaan komt. Zelfs niet bij mensen. Dit is een voortdurend onderwerp van onderzoek en discussies tussen wetenschappers, filosofen en religieuze leiders.
Een betrouwbare wetenschappelijke bron stelt dat mensen neurologisch in staat zijn om met morele kwesties om te kunnen gaan. Dit houdt in dat gevoelens van rechtvaardigheid en empathie niet alleen cultureel bepaald zijn, maar dat ze bij alle mensen van nature aanwezig zijn.
Dat zou verklaren waarom sommige mensen die geboren zijn met fysiologische aandoeningen of een bepaald soort hoofdtrauma hebben opgelopen, niet in staat zijn om empathie te tonen. Daardoor ontwikkelen ze problemen met sociale integratie en hebben ze de gewoonte om zich te isoleren.
Moraliteit als evolutionair menselijk vermogen
Op een vergelijkbare manier als bij de taal is de algemeen geaccepteerde theorie dat mensen empathie zouden hebben ontwikkeld door evolutie.
Primitieve mensen realiseerden zich dat ze in gemeenschappen moesten leven om samen sterker te worden en te kunnen overleven. Toen ontstonden de eerste regels van coëxistentie die aangaven wat mensen in een groep aanvaardbaar achtten.
De mensen die niet voldeden aan wat passend werd geacht voor de groep werden verbannen en zouden een kleinere kans hebben om op eigen kracht te overleven.
In de loop der tijd – samen met de groei van de sociale samenlevingen en de hele menselijke soort – onderging het begrip moraliteit nogal wat transformaties. Als het gaat om culturele verschillen in de samenleving is het belangrijk deze niet te veroordelen.
Empathie bij apen
Alvorens het gevoel van onrecht bij honden te onderzoeken, hebben sommige wetenschappers de evolutionaire capaciteiten van mensen in verband gebracht met de geschiedenis van apen. Deze dieren trokken veel aandacht van wetenschappers dankzij hun opmerkelijke vermogen om in een complexe gemeenschap te leren en te overleven.
Daarom voerden ze experimenten uit met verschillende apensoorten. Het doel was om hun vermogen om empathie te tonen en hun vermogen om te reageren op onrechtvaardigheid te analyseren.
Het resultaat was echter beter dan verwacht. Ze merkten op dat de apen stopten met eten als een van de andere apen tijdens het proces letsel opliep. Op dezelfde manier weigerden ze mee te werken aan activiteiten als ze getuige waren van een onrechtvaardige situatie.
Dat betekent dat apen, net als mensen, in staat zijn om onderscheid te maken tussen gelijkheid en ongelijkheid. Hierdoor kunnen ze gemakkelijk een onrechtvaardige situatie ontdekken als ze er een zien.
Deze ontdekkingen maakten de weg vrij voor onderzoek naar de ethische capaciteiten van andere dieren. Dit bracht vervolgens een revolutie teweeg in de klassieke moraaltheorieën.
Onrechtvaardigheidsgevoel bij honden en wolven: recente studies
Na succesvolle experimenten met apen begonnen wetenschappers andere zoogdieren te onderzoeken die – tot na de studie – als “inferieur” werden beschouwd.
Sommige studies hadden al aangetoond dat honden empathie vertoonden tegenover zoogdieren en mensen. De resultaten wezen erop dat dit te wijten is aan het vermogen tot sociale aanpassing. Het was het resultaat van hun jarenlange coëxistentie met de mens en andere huisdieren.
Onderzoekers van de Universiteit van Wenen hebben echter onthuld dat een gevoel van onrechtvaardigheid bij honden en wolven een biologische basis kan hebben. Dit zou betekenen dat de morele capaciteiten van deze honden al vóór de domesticatie bestonden.
Bij de experimenten ging het om honden en wolven die getraind waren om op een knop (zoemer) te drukken wanneer een specifiek commando werd verteld. Zij konden vervolgens vaststellen dat de dieren weigerden op de knop te drukken wanneer ze een onrechtvaardige behandeling ten opzichte van zichzelf of hun metgezellen opmerkten.
Honden en wolven weigerden bijvoorbeeld om op de knop te drukken wanneer ze een kleinere beloning kregen aangeboden dan andere honden en wolven. Ze verzetten zich ook tegen het feit dat de wetenschappers andere dieren wel traktaties gaven, maar hen niet.
Honden en wolven weigerden het experiment voort te zetten toen ze zich bewust werden van onrechtvaardige behandelingen en relaties.
Sociale hiërarchie en onrechtvaardigheidsgevoel bij honden
Ditzelfde experiment bevestigde de opmerkelijke sociale rangorde die er bestaat in wolf- en hondenroedels. De alfa’s – de roedelleiders – reageren duidelijk ongeduldiger en terughoudender wanneer ze zich realiseren dat hun traktaties inferieur zijn.
Het feit dat het niet mogelijk is om wolven te domesticeren is al meerdere malen bewezen. Ze vertoonden echter nog steeds vergelijkbaar gedrag in onrechtvaardige situaties.
Deze observaties van wetenschappers hebben ervoor gezorgd dat ze het idee dat het onrechtvaardigheidsgevoel bij honden een gevolg is van hun domesticatie, hebben moeten laten varen.