Wat doet een etholoog eigenlijk precies?

Als je een huisdiereneigenaar bent, dan is het mogelijk dat je verschillende pogingen hebt gedaan om te begrijpen wat je huisdier je probeert te vertellen, maar je nog steeds geen verklaring voor zijn gedrag hebt kunnen vinden. Maak je geen zorgen! Dat is de taak van een etholoog.
Wat doet een etholoog eigenlijk precies?
Luz Eduviges Thomas-Romero

Geschreven en geverifieerd door biochemie Luz Eduviges Thomas-Romero.

Laatste update: 21 december, 2022

Een etholoog is een specialist op het gebied van zoölogie, die de redenen achter het gedrag van een diersoort analyseert en probeert te begrijpen. Ze doen dit door de evolutionaire basis van de soort en de ontwikkeling van aangeboren gedrag bij dieren te bestuderen.

Hun rol gaat veel verder dan een onderzoekspositie bij een dierentuin. Ze kunnen zelfs voor overheden, grote bedrijven en andere industrieën werken. Er moet ook worden opgemerkt dat een postdoctorale opleiding over het algemeen vereist is om op dit gebied te werken.

Wat doet een etholoog?

Ten eerste zal een etholoog de sociale interacties tussen dieren onderzoeken, inclusief aspecten als agressie en paringsrituelen. Ze bestuderen daarnaast ook de verschillende vormen van communicatie met dieren (fysisch, chemisch, visueel). Ze gebruiken vervolgens laboratorium- en veldmethodologieën om deze gebieden aan te pakken.

Het is gebruikelijk om te ontdekken dat veel ethologen ook een sterke interesse in aanverwante gebieden hebben, waaronder ecologie en evolutie.

Voor banen op dit gebied moeten kandidaten voor het grootste deel een postdoctorale opleiding hebben gevolgd. In een aantal gevallen is het echter mogelijk om met een bachelordiploma een baan in dit gebied te krijgen.

Het begrijpen van dierengedrag is van cruciaal belang om te bepalen of individuen zich voortplanten en overleven. Dit is wat ethologie zo belangrijk maakt.

Ethologie: wetenschappelijke benaderingen

Grazende geiten

Ethologie houdt met zowel een evolutionaire als een meer mechanistische benadering rekening. Het wil dierengedrag bovendien vanuit een tweevoudig perspectief bestuderen.

1. De eerste behandelt de motivatiemechanismen en de ervaringen van dieren als oorzaken van gedrag, die als vermoedelijke of directe verklaringen worden opgevat.

  • Deze benadering weerspiegelt het individuele leven van een dier. Onmiddellijke uitleg beantwoordt vragen over hoe een bepaald gedrag tot stand komt.

2. De tweede behandelt de druk van natuurlijke selectie en de fylogenetische factoren die de evolutie van gedrag veroorzaken, opgevat als ultieme of laatste verklaringen.

  • Deze benadering weerspiegelt het evolutieproces van een soort. De laatste uitleg beantwoordt vragen over waarom een gedrag zich voordoet.

Deze twee studieniveaus vullen elkaar aan en dragen bij tot een vollediger begrip van het gedrag en de evolutie van soorten.

Welke specifieke gedragsaspecten bestudeert een etholoog?

Moederhond met pups

Het zal je niet verbazen dat ethologie een uitzonderlijk breed vakgebied is en de studie omvat van:

  • Afweermechanismes.
  • Dierlijke communicatie.
  • Leren en geheugen.
  • Paringsritueel, voortplanting en hoe ze hun jongen grootbrengen.
  • Trekgewoonten en habitatvereisten.
  • De identificatie van genen die gedrag beïnvloeden.
  • Dynamiek van competitie en samenwerking tijdens het voeren en paren.
  • Anatomische en functionele kenmerken van de hersenen die het gedrag van dieren beïnvloeden.
  • Verschillen in persoonlijkheid en sociale structuren tussen soorten.

Zoals je kunt zien, leveren ethologen niet alleen belangrijke bijdragen aan wetenschappelijke kennis. Hun werk heeft dus ook een aantal praktische implicaties.

Het begrijpen van dierengedrag is voor elke activiteit waarbij we met levende dieren omgaan essentieel of het nu om de zorg voor huisdieren gaat, het behoud van zee- of landsoorten of het vinden van manieren om de diergezondheid te verbeteren.

Konrad Lorenz wordt als een van de grondleggers van het vakgebied ethologie erkend, de studie van dierengedrag. De wetenschapper werd beroemd door zijn ontdekking van het “hechtingsprincipe” of “inprenting.” Dit is het proces waarmee een pasgeboren dier een band met zijn moeder of verzorger vormt.

Hoe is het vak van een etholoog ontstaan?

Studie naar meeuwen van etholoog niko tinbergen

 

Het wordt algemeen erkend dat het pionierswerk van Konrad Lorenz en Niko Tinbergen in de jaren dertig was dat hielp bij het leggen van een theoretische basis voor ethologie.

Ethologie heeft ongetwijfeld een effect op disciplines gehad zo breed als genetica, antropologie en politieke wetenschappen, maar ook op psychologie.

Als uitgangspunt zijn ethologen van mening dat een dier op zichzelf moet worden bestudeerd, in plaats van het in relatie tot de mens te centreren. Als gevolg daarvan impliceert deze benadering het observeren van het normale gedrag en de omgeving van een dier.

In het klassieke experiment van Konrad Lorenz slaagde hij er bijvoorbeeld in om de plaats van een moedergans in te nemen. Hij heeft toen vastgelegd hoe ‘zijn kuikens’ hem in een rij volgden, waar hij ook ging.

In een ander bekend experiment bestudeerde Nikolaas ‘Niko’ Tinbergen grondnestende kokmeeuwen. Hij probeerde daarbij te achterhalen waarom moedermeeuwen alle sporen van eierschalen uit hun nesten verwijderen nadat hun kuikens waren uitgekomen.

Hij veronderstelde dat de eierschaal kan worden verwijderd om verwonding te voorkomen, ziekte te voorkomen of de aandacht van roofvogels te vermijden. Met behulp van veldtesten kon hij bevestigen dat de witte binnenkant van de schalen vanuit de lucht zichtbaar was en in feite roofdieren kon aantrekken.

Toepassingen van ethologie bij het begrijpen van menselijk gedrag

Onderzoek naar menselijke ethologie kijkt naar de evolutionaire oorsprong van menselijk gedrag en vergelijkt gedrag tussen culturen.

Andere studies van menselijk gedrag putten uit de psychologie, waarbij de nadruk ligt op aspecten zoals aangeleerd gedrag en het aanleren van bepaald gedrag aan dieren, voordat de resultaten op mensen worden toegepast.


Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.


  • McFarland, D. (1993). Animal behaviour: psychobiology, ethology, and evolution. John Wiley & Sons. ISBN : 0582067219
  • Hughes, B. O., & Duncan, I. J. H. (1988). The notion of ethological ‘need’, models of motivation and animal welfare. Animal Behaviour, 36(6), 1696-1707.
  • Beer, C. (1973). Species-typical behavior and ethology, p. 21-77. En D. A. Dewsbury and D. A. Rethlingshafer [ed.], Comparative psychology: a modern survey. McGraw-Hill, New York.
  • Gadbois, S., Sievert, O., Reeve, C., Harrington, F. H., & Fentress, J. C. (2015). Revisiting the concept of behavior patterns in animal behavior with an example from food-caching sequences in Wolves (Canis lupus), Coyotes (Canis latrans), and Red Foxes (Vulpes vulpes). Behavioural processes, 110, 3-14.

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.