De vijfstreepschorpioen: een van de giftigste dieren ter wereld
Schorpioenen behoren tot de oudste giftige dieren die er zijn. De voorouders van deze ongewervelden bewoonden de Aarde gedurende 350 miljoen jaar. Er zijn vandaag de dag meer dan 2.500 soorten. Daarvan is de vijfstreepschorpioen (Leiurus quinquestriatus) is een van de giftigste ter wereld.
Schorpioenen hebben zich gespecialiseerd in de jacht op insecten en andere kleine levende wezens, maar sommige durven het zelfs op te nemen tegen gewervelde dieren. Als je meer over dit onderwerp wilt weten, lees dan verder.
Schorpioenen en hun gif
Het lijkt op het eerste gezicht vreemd, maar in werkelijkheid zijn schorpioenen meer verwant aan spinnen dan aan welk ander insect dan ook. Met andere woorden kunnen we zeggen dat zowel gewone spinnen als tarantula’s als schorpioenen spinachtigen zijn.
Schorpioenen komen bijna overal ter wereld voor. Ze geven de voorkeur aan tropische milieus en komen voor in diverse leefgebieden als bossen, savannes en woestijnen. Ze komen echter vaker voor in dorre of jungle ecosystemen dan in gebieden bij de polen.
Deze dieren gaan ‘s nachts op jacht en voeden zich met andere insecten, hagedissen of knaagdieren. De voornaamste natuurlijke vijanden van de schorpioen zijn vogels.
In de wereld worden jaarlijks bijna 1,2 miljoen ongelukken met schorpioenensteken geregistreerd, zoals de Mayo Clinic aangeeft. Van de 1.500 giftige soorten binnen deze groep kunnen er echter maar 30 soorten dodelijk zijn voor de mens. Het gif dat deze dieren inspuiten kan enkele neurotoxische bestanddelen bevatten, waardoor ze hun slachtoffer kunnen verlammen.
Bovendien zijn veel van deze giftige stoffen van medisch belang, omdat ze het cardiovasculaire en pulmonaire systeem van het menselijk lichaam beïnvloeden. Zoals je je kunt voorstellen, kan dit tot een fatale afloop leiden.
De vijfstreepschorpioen
Deze ongewervelde (Engelse link) komt uit de Sahara woestijn, maar is erin geslaagd naar het Middellandse Zeegebied te migreren. Het is een vrij lange spinachtige, want hij kan 110 millimeter lang worden. Hij leeft voornamelijk onder rotsen of zelf gegraven geulen in woestijngebieden.
Lichamelijk gezien is deze schorpioen geel, met horizontale grijze strepen over het hele lichaam. Op zijn staart zie je een donker gedeelte dat contrasteert met de rest van het organisme. Dit kan helpen bij de identificatie, maar het is geen 100% betrouwbaar kenmerk.
Gevaarlijke verspreiding
Deze soort komt alleen voor in Soedan en Egypte. Toch zijn soortgelijke dieren in verschillende streken van Noord-Afrika gevonden. Deze waarnemingen werden vroeger geclassificeerd als de vijfstreepschorpioen. Later hebben wetenschappers deze meldingen geclassificeerd als 12 verschillende populaties.
Er zijn nog verschillende vragen over deze schorpioen, maar wat duidelijk is, is dat hij zich blijft verplaatsen naar andere gebieden. Er zijn zelfs gevallen gemeld waar exemplaren in huizen levend gevonden werden, iets wat vroeger zeldzaam was.
Schorpioendans
Voor hun voortplanting gedragen deze dieren zich op de meest romantische manier die mogelijk is. Ze pakken hun partner bij de schaar vast en beginnen vervolgens te dansen, alsof het een wals is. Als het vrouwtje de hofmakerij aanvaardt, produceert het mannetje een capsule met zijn sperma erin. Dan paart hij met haar.
De dracht van de jongen duurt gemiddeld 158 dagen en het vrouwtje baart meer dan 60 kleine schorpioenen. Velen daarvan zullen in de eerste levensdagen sterven. Dat is het gevolg van het kenmerkende intraspecifieke kannibalisme bij spinachtigen.
Een snel en dodelijk gif
Helaas kan het gevaar van een schorpioen niet aan zijn kleur afgemeten worden. Dit dier heeft niet alleen een van de gevaarlijkste vergiften ter wereld, maar ook het record als een van de snelste soorten om te steken.
Hij is in staat zich met bijna 130 centimeter per seconde voort te bewegen. Dit is behoorlijk snel vergeleken met andere schorpioenen en met zijn eigen lichaamslengte.
Het gif van deze soort is in staat schade toe te brengen aan het cardiovasculaire en respiratoire systeem, zoals het vaktijdschrift Toxicon aangeeft. Deze schorpioen is vooral gevaarlijk voor jonge kinderen en zuigelingen, omdat zij kleiner en lichter zijn. Het gif tast lichtere mensen meer aan.
Hoewel het gif gevaarlijk kan zijn, heeft het ook de mogelijkheid om gebruikt te worden als geneesmiddel tegen bepaalde ziekten. De eigenschappen van deze gifstoffen worden nog bestudeerd, maar men gelooft dat die van sommige soorten daadwerkelijk tumoren bij kankerpatiënten kunnen laten krimpen, volgens recent onderzoek.
Niet alles is negatief als het om gif van de vijfstreepschorpioen gaat.
Wat op het eerste gezicht gevaarlijk lijkt, is niet altijd slecht voor de mensheid. Integendeel, de giftige stoffen die in sommige levende wezens aanwezig zijn geven ons de gelegenheid om nieuwe toepassingen te ontdekken die onze gezondheid ten goede komen.
We moeten daarnaast er aan denken dat we met veel diersoorten samenleven. We moeten leren om met deze dieren samen te leven, en hen niet uitroeien omdat we er bang voor zijn.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- De Roodt, A. R. (2015). Veneno de escorpiones (alacranes) y envenenamiento. Acta bioquímica clínica latinoamericana, 49(1), 55-71.
- Córdoba, M. M. S., & Patiño, R. O. (2000). Los escorpiones: aspectos ecológicos, biológicos y toxinológicos. Medunab, 3(7), 17-23.
- Sarhan, M., Badry, A., Younes, M., & Saleh, M. (2020). Genetic diversity within Leiurus quinquestriatus (Scorpiones: Buthidae) populations in Egypt as inferred from 16S mDNA sequence analysis. Zoology in the Middle East, 66(3), 269-276.
- Ross, LK. (2009). Notes on gestation periods and litter size in the arenicolous buthid scorpion Leiurus quinquestriatus (Ehrenberg, 1828) (Scorpiones: Buthidae). Journal of Venomous Animals and Toxins including Tropical Diseases, 15(2), 347-352. https://doi.org/10.1590/S1678-91992009000200015
- (2000) INTRASPECIFIC VARIATION IN SCORPION LEIURUS QUINQUESTRIATUS VENOM COLLECTED FROM EGYPT (SINAI AND ASWAN DESERTS), Journal of Toxicology: Toxin Reviews, 19:3-4, 247-264, DOI: 10.1081/TXR-100102322
- Al-Shanawani, A. R., Fatani, A. J., & El-Sayed, F. H.. (2005). The effects of a sodium and a calcium channel blocker on lethality of mice injected with the yellow scorpion (Leiurus quinquestriatus) venom. Journal of Venomous Animals and Toxins including Tropical Diseases, 11(2), 175-197. https://doi.org/10.1590/S1678-91992005000200008
- Coelho, P., Kaliontzopoulou, A., Rasko, M., & van der Meijden, A. (2017). A ‘striking’relationship: scorpion defensive behaviour and its relation to morphology and performance. Functional Ecology, 31(7), 1390-1404.
- PERETTI, A. V., ACOSTA, L. E., & BENTON, T. G. (1999). Sexual cannibalism in scorpions: fact or fiction?. Biological Journal of the Linnean Society, 68(4), 485-496.
- Habib, T. N., Hassan, H. A., Ali, F. M., & Mahrous, N. S. (2019). Evaluation of Leiurus quinquestriatus scorpion venom anticancer potential against Prostate Cancer Cell Lines (PC3). Journal of Environmental Studies [JES], 19, 7-13.
- Goyffon, M. (2002). Scorpion stings in sub-Saharan Africa. Bulletin de la Societe de pathologie exotique (1990), 95(3), 191-193.
- D’Suze, G., Rosales, A., Salazar, V., & Sevcik, C. (2010). Apoptogenic peptides from Tityus discrepans scorpion venom acting against the SKBR3 breast cancer cell line. Toxicon, 56(8), 1497-1505.