Het meest religieuze dier ter wereld

Oké, hij is dus misschien niet echt religieus, maar het zou je vergeven zijn als je dat met zijn biddende houding zou denken. Je zult wel even een schok krijgen!

Geschreven en geverifieerd door de dierenarts Érica Terrón González.

Laatste update: 22 december, 2022

De bidsprinkhaan behoort tot de mantodea-orde en voedt zich met andere insecten, zoals sprinkhanen. Hun naam is afgeleid van het Griekse woord voor ‘profeet’ of ‘waarzegger,’ omdat men dacht dat ze het meest religieuze dier ter wereld waren.

Hierdoor kregen ze de naam ‘bidsprinkhaan’, met hun ongewone houding, lichaam rechtop en voorpoten bij elkaar alsof ze bidden. In deze houding blijven ze volledig stil staan, behalve het hoofd, dat in alle richtingen beweegt om op prooi te letten.

Zodra hun prooi binnen handbereik is, grijpen ze hem snel tussen hun stevige voorpoten vast en eten ze ze levend op. Misschien lijkt het nu niet meer zo religieus!

De bidsprinkhaan, het meest religieuze dier

De bidsprinkhaan is de bekendste van de 2.450 soorten sprinkhanen. Bijna alle sprinkhanen hebben de juiste kleur en vorm om in hun omgeving op te gaan. Velen zijn groen of bruin, passend bij de levende of dode bladeren op omliggende planten. Camouflage is om twee redenen belangrijk:

• Ze achtervolgen hun slachtoffers meestal niet. In plaats daarvan wachten ze rustig tot ze binnen hun bereik komen. Door zichzelf te camoufleren, zal hun prooi hen niet zien.
• Hoewel hun voorpoten sterk genoeg zijn om andere insecten te vangen, zijn ze nutteloos tegen vogels en hagedissen. En omdat ze langzaam bewegen, moeten ze zich verstoppen om te voorkomen dat ze worden opgegeten.

Sprinkhanen hebben twee paar vleugels. Het buitenste paar is meestal smal en leerachtig. Ze fungeren als camouflage en als schild voor de achtervleugels, die duidelijker en delicater zijn.

Morfologie

Alle sprinkhanen hebben grote driehoekige koppen die aan de voorkant smal zijn en aan de achterkant breed waar hun grote ogen zich bevinden. Ze hebben draadachtige antennes en kunnen met hun mond kauwen. Ze zijn tussen de 7 en 17 centimeter lang.

De borstkas is in drie secties met flexibele gewrichten verdeeld. Dit maakt een breed scala aan bewegingen mogelijk, vooral voor het hoofd en de voorpoten, wat een voordeel bij achtervolgen en jagen biedt.

Hun meest opvallende kenmerk is de structuur van hun voorpoten die zijn aangepast om prooien te vangen, met stekels om hun voedsel veilig vast te houden.

Waar voedt het ‘meest religieuze dier’ zich mee?

Sprinkhanen voeden zich meestal met ongewervelde dieren, voornamelijk insecten. Een aantal grotere soorten eten echter bijvoorbeeld zelfs:

Kikkers

Vogels

Hagedissen

Hoe dan ook, ze eten hun prooien levend op. Ze blijven over het algemeen onbeweeglijk wachten tot hun prooi nadert, of besluipen ze met langzame, onopvallende bewegingen. Bij andere gelegenheden kunnen ze hun prooi achtervolgen en kunnen ze zelfs halverwege de vlucht insecten vangen.

En waar worden bidsprinkhanen door gegeten?

De bidsprinkhaan is niet immuun voor gevaar, ondanks dat hij een uitstekende jager is. Ze hebben talloze vijanden, waaronder:

• Spinnen
• Padden
• Hagedissen
• Slangen
• Vogels
• Vleermuizen

Als ze zich bedreigd voelen, dan staan ze rechtop, spreiden ze hun voorpoten en openen ze hun vleugels. Door hun spanwijdte lijken ze groter en gevaarlijker. Een aantal soorten versterken dit effect zelfs met felle kleuren en patronen op hun achtervleugels. Als ze zich nog steeds bedreigd voelen, dan zullen ze hun vijand aanvallen.

Tijdens de reproductie is hij zeker niet religieus

De vrouwelijke bidsprinkhaan is zo vraatzuchtig dat het mannetje op moet passen dat hij geen voedsel wordt. In sommige gevallen kan het meer dan een uur duren voordat mannetjes 30 centimeter bewegen tijdens de balts om het vrouwtje te bereiken. Nadat hij zo langzaam is gekropen, springt hij op om haar te grijpen en te paren.

Hij klampt zich met zijn voorpoten aan de borstkas en vleugels van het vrouwtje vast en buigt vervolgens zijn buik om het sperma in een speciale kamer nabij de punt van de buik van de vrouw te deponeren.

Als het vrouwtje ongelukkig is of zijn komst heeft gezien, dan eet ze hem op, te beginnen met het hoofd. Ondanks dat hij onthoofd is, kan hij nog steeds paren. Dit komt omdat de paringsactie door een zenuwcentrum in de buik wordt gereguleerd. Dit gebeurt bij alle soorten bidsprinkhanen en staat bekend als seksueel kannibalisme.

Laatste opmerking

Veel diersoorten kunnen er bedrieglijk uitzien, zowel positief als negatief. In het geval van de bidsprinkhaan lijkt hij het op het meest religieuze dier ter wereld, maar hij is niet bepaald zachtmoedig en mild.

Dit is een belangrijk roofdier voor insecten en bovendien een behoorlijk macabere. Zit de schoonheid van de natuur dan eigenlijk niet in haar verrassingen?