Thermoregulatie: hoe regelen reptielen hun temperatuur?
Thermoregulatie bij reptielen is het gedragsmiddel waarmee deze dieren hun lichaamstemperatuur zo stabiel mogelijk houden. In tegenstelling tot andere levende wezens zijn reptielen afhankelijk van de omgevingstemperatuur. Daarom hebben ze diverse strategieën om er hun voordeel mee te doen.
De biologische processen die deze dieren uitvoeren om hun temperatuur binnen het optimale bereik te houden zijn het resultaat van gedragsmatige en chemische veranderingen. Maar omdat ze volledig afhankelijk zijn van de omgeving, is het normaal dat deze diersoort niet voorkomt in bepaalde streken van de planeet – zoals de poolstreken.
Op dezelfde manier is het aanbrengen van warmtebronnen in de leefomgeving van deze dieren nodig als ze als huisdier gehouden worden, want ze hebben een thermische gradiënt nodig. Dit komt omdat ze niet in staat zijn zelf warmte op te wekken. Hier vind je meer over hoe reptielen hun lichaamstemperatuur onder controle houden.
Het belang van thermoregulatie
De tropische, subtropische en gematigde streken van de planeet herbergen een grote verscheidenheid aan reptielensoorten. Dat komt omdat op deze plaatsen de omgevingstemperatuur meestal binnen aanvaardbare marges ligt.
Zoals alle gewervelde dieren en veel ongewervelde dieren hebben reptielen thermoregulatie nodig om de natuurlijke biologische processen van hun lichaam te laten blijven functioneren.
Als de temperatuur te laag of te hoog wordt, kunnen de eiwitten hun kwaliteiten verliezen. Dat kan ofwel het leven van het dier beëindigen, ofwel zeer ernstige gevolgen hebben.
In tegenstelling tot zoogdieren en vogels, die endotherme dieren zijn, zijn reptielen ectotherm (koudbloedig) en kunnen ze geen warmte produceren door inwendige chemische reacties. Daarom zijn ze volledig afhankelijk van de omgevingsomstandigheden om hun stofwisseling te kunnen moduleren.
Een van de voordelen van thermoregulatie bij reptielen is dat deze dieren niet hoeven te eten om hun temperatuur op peil te houden. Daardoor kunnen ze alle energie die ze uit voedsel halen gebruiken voor de groei. Zoogdieren, bijvoorbeeld, moeten eten om een constante lichaamstemperatuur te behouden.
De stofwisseling van een zoogdier is veel hoger dan die van een reptiel.
Thermoregulatie bij reptielen
De lichaamstemperatuur bij reptielen kan tussen individuen tijdelijk variëren. Dit is onder andere afhankelijk van of het dag of nacht is en binnen de verschillende seizoenen van het jaar. Bovendien worden deze gewervelde dieren vaak inactief als het, door de omgeving, onmogelijk is hun ideale lichaamstemperatuur te bereiken.
Dagelijkse en seizoensgebonden schommelingen in temperatuur hebben gevolgen voor het gedrag en de biologie van de soort. Net als bij de rest van de gewervelde dieren wordt de stofwisseling van reptielen geregeld door de circadiane cyclus , waarbij een geheel van weefsels en hormonen betrokken is.
Thermogerelateerde gedragsveranderingen bij reptielen worden aangestuurd door hormonen, met name melatonine. Dit wordt geproduceerd door de pijnappelklier.
Het staat in wisselwerking met de schildklier. Zo kan de afscheiding van hormonen door de laatste rechtstreeks beïnvloeden worden en zo de activiteit te verhogen of te verlagen.
Net als melatonine, spelen prostaglandines een belangrijke rol bij de thermoregulatie van reptielen. Gedrag wordt beïnvloed door cardiovasculaire reacties, bijvoorbeeld de hartslag. Dit wordt op zijn beurt beïnvloed door de concentratie van prostaglandines.
Als een reptiel zijn lichaamstemperatuur moet verhogen, gaat hij in de zon liggen of zoekt een andere bron van stralingswarmte. Op dat moment beginnen de prostaglandines zich te concentreren en de hartslag te verhogen. Het hart zal het bloed sneller verplaatsen om het lichaam beter te verwarmen.
Op deze manier zoeken reptielen de zon of hete gebieden op om de lichaamstemperatuur te verhogen. Als ze die moeten verlagen, begraven ze zich, duiken in water, of zoeken goede schaduw.
De temperatuur in een reptielenterrarium op peil houden
In de natuur leren dieren hoe ze moeten handelen om te overleven. Reptielen moeten bovendien weten hoe ze hun gedrag moeten veranderen als ze warmte zoeken of ervoor op de vlucht slaan. Wanneer een dier echter in een huiselijke inrichting leeft, kan het al deze natuurlijke gedragingen niet uitvoeren.
Daarom plaatsen mensen die reptielen als huisdieren hebben een of meer verwarmingselementen in de terrariums, die van verschillende types kunnen zijn.
Bijvoorbeeld warmtelampen of warmte producerende stenen. Bij het plaatsen van een kachel is het belangrijk dat hij op een enkele plaats staat. Op die manier kan het dier er zo ver mogelijk vandaan komen als dat nodig is.
Iets anders om rekening mee te houden in verband met kachels is dat ze de huid van huisdieren ernstig kunnen verbranden. Daarom is het een goed idee om deze gadgets te beschermen met metaalgaas of glas, om ongelukken te voorkomen te voorkomen, en de temperatuur die ze produceren voortdurend te regelen.
De term ‘koud bloed’ kan veel mensen de fout doen maken hun huisdieren te laten oververhitten. Hoewel reptielen de warmte uit de omgeving moeten opnemen, is het ook waar dat ze die later moeilijk kwijt kunnen raken.
Elk koudbloedig huisdier moet met een kritisch oog geobserveerd worden. Alleen dan is het mogelijk om op te merken wanneer het warm en wanneer het koud is. Het lijkt misschien vervelend, maar zoals we al zeiden, zijn reptielen dieren die deze behoefte aan thermoregulatie uitsluitend door gedrag laten zien.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Bogert, C. M. (1949). Thermoregulation in reptiles, a factor in evolution. Evolution, 3(3), 195-211.
- Cordero, G. A., Telemeco, R. S., & Gangloff, E. J. (2018). Reptile embryos are not capable of behavioral thermoregulation in the egg. Evolution & development, 20(1), 40-47.
- Seebacher, F., & Franklin, C. E. (2003). Prostaglandins are important in thermoregulation of a reptile (Pogona vitticeps). Proceedings of the Royal Society of London. Series B: Biological Sciences, 270(suppl_1), S50-S53.
- Seebacher, F., & Franklin, C. E. (2005). Physiological mechanisms of thermoregulation in reptiles: a review. Journal of Comparative Physiology B, 175(8), 533-541.