Hoe zit dat: hoe jagen haaien?
Haaien zijn de meest gevreesde aquatische organismen in de wereld. Veel van die roem hebben ze te danken aan hun immense afmetingen en woeste kaken. Maar deze kenmerken zijn niet de enige die hen tot toppredatoren maken. Haaien jagen op hun prooi dankzij hun ongelooflijke zintuiglijke en anatomische strategieën.
Deze kraakbeenvissen moeten vernuftig zijn om hun slachtoffers te vangen. De doeltreffendheid van de jacht hangt namelijk niet alleen af van het feit of je het sterkste organisme bent.
Deze roofdieren moeten efficiënt zijn om zo weinig mogelijk energie te verbruiken zonder dat dit ten koste gaat van de hoeveelheid voedsel die ze eten. Blijf lezen om te leren hoe haaien jagen en ook enkele van hun strategieën te weten te komen.
Haaien hulpmiddelen
Om te begrijpen waarom deze haaien zulke efficiënte roofdieren zijn, moet je een blik werpen op enkele van hun fysieke kenmerken. Zoals je misschien weet, hebben deze organismen gigantische uitsteekbare kaken, wat betekent dat ze een stuk uit hun mondholte kunnen steken. Dankzij dit kunnen ze tijdens de jacht hun slachtoffers vangen als die proberen te ontsnappen.
Bovendien zijn de tanden van haaien complex en kunnen ze vervangen worden als ze breken. Daarom heeft hun bek een onbeperkt aantal scherpe tanden die kunnen breken of losraken, maar dit beïnvloedt hun doeltreffendheid op geen enkele manier. Als ze geconfronteerd worden met een prooi met een hard lichaam, kunnen ze erop kauwen met de zekerheid dat hun kaak niet aangetast wordt.
Hoewel het misschien niet opvalt, geeft de grootte van de individuen hen ook een concurrentievoordeel, want dit betekent dat niet zomaar iedereen ze kan aanvallen. Ook zijn de spieren die ze ontwikkelen zo sterk dat ze met hoge snelheid kunnen zwemmen. Deze situatie wordt nog versterkt door de hydrodynamische vorm van hun lichaam, die ze een efficiënt aspect geeft voor een aquatische achtervolging.
Haaien hebben zintuiglijke mechanismen nodig die elke prooi kunnen opsporen (zelfs ‘s nachts). Daarom hebben deze organismen goed ontwikkelde zintuigorganen, zoals de ampullen van Lorenzini, de zijlijn, en hun reukzin. Met deze extra zintuigen zijn ze in staat geuren, bewegingen en elektrische velden op te merken die door de lichamen van hun prooien worden uitgezonden.
Hoe jagen haaien?
In het algemeen berusten de jachttechnieken van haaien op het aanvoelen van hun slachtoffers en ze bij verrassing aan te vallen. Deze organismen hebben meer dan één zintuiglijk mechanisme (Engelse link), dus als er een belemmerd of beschadigd wordt, zijn ze nog steeds in staat hun prooi te vangen. Daarom kan het proces waarmee haaien jagen in 4 specifieke stappen verdeeld worden.
- Detectie. Als eerste contact kunnen haaien een signaal op afstand opvangen dat de prooi verraadt, hetzij door zijn geur, zijn beweging, of het geluid dat hij maakt.
- Zoeken. Als de eerste aanwijzingen over het slachtoffer gevonden zijn, begint het roofdier te volgen. Hij zal gaan zoeken naar meer bewijzen van zijn aanwezigheid. Sommige exemplaren zwemmen meestal in cirkels (of in figuren van 8) om te proberen aanwijzingen van hun doelwit te krijgen.
- Locatie. Op dit punt kennen de jagers de precieze plaats van hun prooi al, dus beginnen ze er voorzichtig naar toe te bewegen. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, sluipen ze langzaam, want dat verhindert dat hun prooi hun aanwezigheid bemerkt.
- Slaan en vangen. Als de haai dicht genoeg bij zijn slachtoffer is, valt hij aan. Hij doet dit met snelle en doeltreffende bewegingen om te voorkomen dat het slachtoffer ontsnapt. Bij sommige soorten is het normaal dat ze hun prooi eerst met een soort slag immobiliseren. Vervolgens kunnen ze hem dan verslinden zonder dat hij zich verzet.
Hoewel de meeste haaien gewoonlijk de bovenstaande technieken volgen, hebben sommige andere manieren om hun prooi te vangen.
Zo openen sommige soorten gewoon hun bek en zuigen hun voedsel naar binnen, terwijl andere soorten bijten om het slachtoffer ernstig te verwonden en te voorkomen dat het vlucht. Toch zijn al deze vangmechanismen afhankelijk van het zintuiglijk vermogen van het lichaam van het dier.
Het lichaam van de haai is belangrijk
De aanpassingen die haaien bezitten gaan verder dan hun zintuigen of gedrag. Ook de vorm en de kleur van het lichaam spelen een belangrijke rol. In die zin zijn de eigenaardige lichte kleur op de buik en donkere op de rug van de haaien zo ontworpen dat hun slachtoffers hen in het water niet kunnen identificeren.
Het gevolg is dat prooien onder deze dieren alleen de lichte buik zien, die verward wordt met het licht aan de oppervlakte. Anderzijds is, als ze van bovenaf geobserveerd worden, alleen de donkere rug zichtbaar, die opgaat in de oceaanbodem. Dit eenvoudige verschil is een groot adaptief voordeel voor haaien.
Voorbeelden van haaien en hun strategieën
Sommige soorten van deze kraakbeenvissen hebben verschillende lichaamsvormen, wat hen ook bij de jacht neigt te helpen. Om deze reden vangen grotere exemplaren hun slachtoffers niet op dezelfde manier als kleinere. Hoewel het onmogelijk is ze allemaal op te sommen, staan hieronder enkele bekende exemplaren en de unieke strategieën van elk:
- Hamerhaaien (geslacht Sphyrna). Deze exemplaren gebruiken hun kop om hun prooi te slaan. Op die manier schakelen ze hem uit en maken op een eenvoudige manier een eind aan zijn leven.
- Walvishaai (Rhincodon typus (Engelse link) ). De grootte van deze exemplaren maakt het mogelijk dat ze niet erg actief zijn bij het jagen. Ze zijn namelijk niet afhankelijk van hun beweging om hun voedsel te vangen. Om zich te voeden hoeven ze daarom alleen hun kaken te openen en een grote hoeveelheid water op te zuigen. Met andere woorden, het zijn filtervoeders.
- Citroenhaai (Negaprion brevirostris – wetenschappelijke link). Deze soort vertoont een eigenaardig gedrag, want hij woelt het zand op om een “rook” gordijn te vormen. Daardoor ka hij zijn prooi aanvallen zonder dat die het merkt.
- Grote witte haai (Carcharodon carcharias). Hoewel de meeste van deze haaien afzonderlijk jagen, blijven ze dicht bij elkaar om zo nodig samen aan te vallen. Op die manier profiteren ze van scholen vis of van gebieden met overvloedige hulpbronnen.
- Voshaaien (geslacht Alopias). De lange staart van deze haaien is ook een werktuig bij de jacht, want ze kunnen hem als een zweep gebruiken om hun prooi te raken. Bovendien neemt men aan dat dit mechanisme zo efficiënt is dat ze meer dan één vis tegelijk kunnen vangen.
Tot slot
Haaien hebben lichamen die helemaal aangepast zijn aan predatie, waardoor ze bovenaan de voedselketen staan. Ze hebben hun reputatie verdiend dat ze gevaarlijk zijn, niet alleen vanwege hun uiterlijk, maar ook vanwege hun vermogen en de methoden die ze hebben om hun prooi aan te vallen.
Het is waar dat ze niet de meest charismatische soort zijn. Dat overschaduwt hun interessante manier om de zeeën te veroveren echter niet.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Martin, R. A., Rossmo, D. K., & Hammerschlag, N. (2009). Hunting patterns and geographic profiling of white shark predation. Journal of Zoology, 279(2), 111-118.
- Garla, R. C., Gadig, O. B., Garcia, J., Veras, L. B., & Garrone-Neto, D. (2017). Hunting tactics of the lemon shark, Negaprion brevirostris, in shallow waters of an oceanic insular area in the western equatorial Atlantic. Neotropical Ichthyology, 15.
- Klimley, A. P., Le Boeuf, B. J., Cantara, K. M., Richert, J. E., Davis, S. F., Van Sommeran, S., & Kelly, J. T. (2001). The hunting strategy of white sharks (Carcharodon carcharias) near a seal colony. Marine Biology, 138(3), 617-636.
- Oliver, S. P., Turner, J. R., Gann, K., Silvosa, M., & D’Urban Jackson, T. (2013). Thresher sharks use tail-slaps as a hunting strategy. PLoS One, 8(7), e67380.
- Gardiner, J. M., Atema, J., Hueter, R. E., & Motta, P. J. (2014). Multisensory integration and behavioral plasticity in sharks from different ecological niches. PLoS One, 9(4), e93036.