Leer de aalscholver kennen: habitat, kenmerken en voortplanting

De aalscholver is niet alleen een vogel met ongelooflijke capaciteiten; hij vormt ook een zeker risico voor het milieu. Dit komt omdat het zeer zure uitwerpselen produceert, die de vegetatie kunnen doden en de bodemeigenschappen kunnen wijzigen.
Leer de aalscholver kennen: habitat, kenmerken en voortplanting
Cesar Paul Gonzalez Gonzalez

Geschreven en geverifieerd door de bioloog Cesar Paul Gonzalez Gonzalez.

Laatste update: 23 december, 2022

De aalscholver is een fantastische vogel die leeft in kustgebieden en in diverse wateren over de hele wereld. Hoewel hij kan duiken zoals andere watervogels, hebben deze eigenaardige soorten een unieke eigenschap waardoor ze zich beter in het water kunnen bewegen.

De term “aalscholver” verwijst niet alleen naar één bepaalde soort, maar naar verschillende die gegroepeerd zijn in de familie Phalacrocoracidae. Hoewel het waar is dat de kenmerken bij elk van de exemplaren verschillen, vertonen ze allemaal vrij vergelijkbare kleuringen en een bijzonder verenkleed. Lees verder om meer te weten te komen over de aalscholver.

Verspreiding en habitat

Omdat de term “aalscholver” voor verschillende soorten wordt gebruikt, is het moeilijk om zijn verspreiding te beschrijven. In feite, als alle exemplaren met deze gemeenschappelijke naam in aanmerking worden genomen, zou men kunnen zeggen dat ze kosmopolitisch zijn. Er is echter een grotere diversiteit in tropische en gematigde klimaten.

Omdat ze allemaal bepaalde watergewoonten hebben, leven ze alleen in de buurt van water, zoals rivieren, beken, meren en zeeën. De enige vereiste is de aanwezigheid van vis in de omgeving, want dat is het hoofdbestanddeel van hun dieet.

Een aalscholver
Aalscholver.

Fysieke kenmerken van de aalscholver

Aalscholvers zijn middelgrote vogels met een lichaamslengte tussen 45 en 100 centimeter. Ze hebben een lange snavel en een uitschuifbare keelzak om hun prooi in op te bergen. Ze hebben ook een paar zwemvliezen die zeer nuttig zijn bij het zwemmen, maar ver naar achteren op hun lichaam staan, waardoor ze op het land wat vreemd lopen.

Qua kleur vertonen aalscholvers meestal maar twee verschillende patronen: een donkere kleur (zwart of bruin) met een metaalachtige glans over het hele lichaam (monochromatisch), of een donker bovendeel met een wit onderkleed (bicolor).

Geslachten aalscholvers

Volgens een studie (Engelse link) gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Moleculaire fylogenetica en evolutie zijn er wereldwijd ongeveer 40 soorten aalscholvers. Ze zijn allemaal gegroepeerd in 3 verschillende geslachten.

  • Microcarbo. Ook bekend als de kleine aalscholvers. Deze groep bevat 5 levende soorten, waaronder de gekroonde aalscholver en de Afrikaanse aalscholver eruit springen.
  • Afrikaanse aalscholver. In dit geslacht groepeert men de grote aalscholvers die in de oude wereld leven. De meest representatieve soort is de grote aalscholver.
  • Blauwoogaalscholvers. De groep bevat meestal soorten die verspreid zijn op het zuidelijk halfrond, voornamelijk in Amerika, hoewel er enkele soorten zijn die op Antarctica en Nieuw-Zeeland leven.

Gedrag

Zoals we al zeiden, kunnen deze prachtige vogels in het water duiken tot dieptes van bijna 10 meter. Dit is te danken aan twee belangrijke factoren: hun krachtige zwemvliezen die hen voortbewegen en hun verenkleed dat is aangepast aan water, wat het onderdompelen vergemakkelijkt. Natuurlijk rust de aalscholver niet in het water, maar komt hij aan land en rust uit op bomen of rotsen om zich op te drogen.

In tegenstelling tot andere semi-aquatische vogels heeft de aalscholver geen waterdicht verenkleed dat water afstoot. Maar omdat zijn veren nat worden, wordt deze vogel zwaarder en kan hij dieper duiken. Daardoor kan hij gemakkelijker prooien vangen.

Hoewel de aalscholver klieren heeft die een speciale olie afscheiden om zijn verenkleed waterdicht te maken, is het de structuur van zijn veren die ervoor zorgt dat ze nat worden. Dit betekent dat dit kenmerk eigenlijk een aanpassing is die hun vermogen om te duiken vergroot.

Aalscholver in het water
Een aalscholver in het water.

Dieet van de aalscholver

Zoals je je kunt voorstellen is het dieet van aalscholvers gebaseerd op vis. Je ziet ze soms ook andere dieren eten, zoals weekdieren, schaaldieren, wormen en koppotigen. In het algemeen bestaat het dieet van de meeste soorten voor minstens 50% uit vis.

Tijdens de jacht lokaliseren de vissen hun prooi niet alleen van bovenaf, maar na hun duik achtervolgen ze die ook actief in het water. Zodra ze die gevangen hebben, brengen ze hem naar de oppervlakte en slikken hem in zijn geheel door. Dit levert geen problemen op voor hun spijsvertering, want ze braken de hardere, onverteerbare delen zoals botten en schubben weer uit.

Voortplanting

De voortplanting van aalscholvers vindt meestal eenmaal per jaar plaats, kort voor het voorjaar. Maar door hun grote verspreiding en diversiteit verschilt het tijdstip waarschijnlijk van soort tot soort. Gewoonlijk voeren mannetjes baltsgedrag uit. Daarbij tonen ze hun vleugels en verenkleed in een poging het vrouwtje te verleiden om te paren.

Als het vrouwtje akkoord gaat, beginnen beiden het nest te bouwen met verschillende materialen uit hun leefgebied. Terwijl het mannetje alle voorwerpen voor de bouw draagt, schikt het vrouwtje ze tot haar nest compleet is. Zodra ze klaar zijn, legt de nieuwe moeder tussen de twee en vier eieren die maximaal 35 dagen worden bebroed.

Het is duidelijk dat de aalscholver een verbazingwekkende vogel is met fabelachtige aquatische capaciteiten. In feite bonden sommige mensen in Azië sinds de 17e eeuw touwen om hun nek om te voorkomen dat ze de vis zouden inslikken.

Op die manier konden ze hen zover krijgen dat ze voor hen visten en dan de vis uit hun bek namen. Dat maakte hun werk gemakkelijker. Dit bevestigt alleen maar dat mensen al lang de waarde en vaardigheden van de aalscholver erkennen.


Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.


  • Beike, M. (2012). The history of cormorant fishing in Europe. Vogelwelt, 133(2012), 1-21.
  • Ishida, A. (1996). Changes of soil properties in the colonies of the common cormorant, Phalacrocorax carbo. Journal of Forest Research, 1(1), 31-35.
  • Velando, A., Alvarez, D., Mourino, J., Arcos, F., & Barros, A. (2005). Population trends and reproductive success of the European shag Phalacrocorax aristotelis on the Iberian Peninsula following the Prestige oil spill. Journal of Ornithology, 146(2), 116-120.
  • Grémillet, D., Argentin, G., Schulte, B., & Culik, B. M. (1998). Flexible foraging techniques in breeding Cormorants Phalacrocorax carbo and Shags Phalacrocorax aristotelis: benthic or pelagic feeding?. Ibis, 140(1), 113-119.
  • Lack, D. (1945). The ecology of closely related species with special reference to cormorant (Phalacrocorax carbo) and shag (P. aristotelis). The Journal of Animal Ecology, 12-16.
  • Kennedy, M., & Spencer, H. G. (2014). Classification of the cormorants of the world. Molecular Phylogenetics and Evolution, 79, 249-257.

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.