De solenodon, een levend fossiel

De solenodon is een historisch dier, dat de laatste 60 miljoen jaar niet veel veranderd is. Het is ook een van de weinige giftige zoogdieren die er op de planeet bestaan.
De solenodon, een levend fossiel

Laatste update: 11 maart, 2021

De solenodon (Solenodon paradoxus) is een geslacht van placentale zoogdieren uit de orde van de Soricomorpha, en het enige geslacht uit de familie van de Solendontidae. Hij leeft op de eilanden van de Dominicaanse Republiek en Haïti, en komt ook voor in Cuba.

Het is een panchronische soort, omdat er in de afgelopen 60 miljoen jaar bijna niets aan veranderd is. Er waren nog twee andere soorten die inmiddels zijn uitgestorven.

Deze soort behoort tot dezelfde familie als spitsmuizen en mollen, maar is veel groter. Hij dankt zijn wetenschappelijke naam, solenodon, aan zijn gegroefde tanden.

Kenmerken en leefgebieden van de solenodon

De solenodon is een inheemse soort uit Amerika. Hij leeft alleen in het Caribisch gebied op de eilanden Cuba, de Dominicaanse Republiek en Haïti. Hij leeft meestal in bosrijke gebieden waar hij zijn holen of tunnels kan maken. Zij bouwen deze tussen boomwortels, onder rotsen of in holle boomstammen.

De vacht van de solenodon is donkerbruin of zwart, maar zijn schouders en snuit zijn wit of lichtgeel van kleur. Zijn staart, uiteinden en de punten van zijn oren hebben geen haar. Zijn kop wordt gekenmerkt door een lange snuit, die lijkt op een kleine slurf, en zijn ogen zijn klein en helder.

Hij kan tot 60 centimeter groot worden en tot twee kilogram wegen. Hij heeft klauwen aan het uiteinde van zijn ledematen met vijf zeer sterke vingers, die hij gebruikt om te graven. Naast zijn snuit heeft hij een lange, flexibele slurf met veertig scherpe, sterke tanden.

Een afbeelding van een solenodon

Zijn verdedigingsmechanismen

De solenodon is ‘s nachts actief en brengt zijn dagen slapend door. Hij is graag alleen en is zeer ongrijpbaar. Hoewel hij zich nogal vreemd voortbeweegt, met onhandige zigzagbewegingen, is hij eigenlijk heel snel. Hij beweegt zich zo dat hij geen gemakkelijke prooi is voor roofdieren.

De solenodon maakt geluiden die lijken op die van andere dieren wanneer hij bang is. Om met elkaar te communiceren, maken de dieren onderling geluiden die lijken op die van vogels.

Hij heeft een slecht gezichtsvermogen, zo slecht dat hij als bijna blind wordt beschouwd. Hij heeft echter een zeer goed ontwikkelde reukzin. Dit stelt hem in staat zich te verplaatsen om zijn dagelijkse taken uit te voeren.

Vrouwtjes hebben twee borstklieren die zich zeer dicht bij de basis van hun staart bevinden. Ze hebben ook klieren in hun liezen en oksels. Uit deze klieren komt een onaangename geur om hun vijanden af te schrikken.

De solenodon is een van de weinige giftige zoogdieren. Aan elke kant van zijn onderkaak heeft hij een tweede snijtand met een giftige klier. Deze klier geeft gif af dat hij gebruikt om zich te verdedigen tegen zijn vijanden en zijn prooi te doden.

Hij kan het gif zelfs gebruiken om andere mannetjes te doden bij paringsrituelen. Het gif is niet dodelijk voor mensen, maar veroorzaakt wel veel pijn.

Solenodon dieet en voortplanting

De solenodon is een insecteneter, wat uiteraard betekent dat hij zich voornamelijk voedt met insecten. Insecten zijn echter niet het enige wat ze eten. Hij vult zijn dieet soms aan met kleine reptielen, wormen, krabben, kikkers en zelfs fruit.

Het dier gebruikt zijn reukzin en zijn klauwen om zijn voedsel te bemachtigen. Hij vindt zijn prooi door te graven of door verrotte boomstammen kapot te maken.

Mannetjes lopen de kans te sterven als ze paren met vrouwtjes. Als de draagtijd voorbij is, kan het vrouwtje twee nesten per jaar krijgen. Ze kan tussen één en drie jongen krijgen die bij de geboorte tussen 40 en 55 gram wegen.

Als ze drie jongen baart, zullen er slechts twee overleven omdat de moeder slechts twee melkklieren heeft. De moeder zoogt haar kroost gewoonlijk 75 dagen. Tijdens deze periode kunnen ze onafhankelijk worden of ervoor kiezen langer in het hol te blijven.

Een jonge solenodon tussen de bladeren

Bescherming van de solenodon

De solenodon staat op de lijst van bedreigde diersoorten van de Internationale unie voor het behoud van de natuur (IUCN). Dit is voornamelijk te wijten aan de vernietiging van zijn natuurlijke habitat en zijn lage voortplantingssnelheid.

Dit zijn momenteel de belangrijkste bedreigingen voor de solenodon. De introductie van andere diersoorten in hun leefgebied, zoals honden, fretten en katten, heeft echter ook bijgedragen tot de afname van hun populatie.


Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.


  • Wilson, D. & Reeder, D.A. (2005). “Solenodon”. Mammal Species of the World. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2 vols.
  • Tuvey, S. T. (2008). “Continued survival of Hispaniolan solenodon Solenodon paradoxus in Haiti”. Oryx, XLII-4: 611-614.
  • Turvey, S. & Incháustegui, S. (2008). “Solenodon paradoxus”. Lista Roja de especies amenazadas de la UICN.

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.