Glaucoom bij paarden: oorzaken, symptomen en behandeling

Glaucoom bij paarden is een aandoening die langzaam maar gestaag vordert. Als het niet wordt aangepakt, kan dit leiden tot onomkeerbaar verlies van het gezichtsvermogen.

Geschreven en geverifieerd door de bioloog Samuel Sanchez.

Laatste update: 21 december, 2022

Het gezichtsvermogen van paarden is uitstekend en stelt hen in staat objecten van dichtbij en veraf te onderscheiden, zowel overdag als ‘s nachts. Dit is niet verwonderlijk, aangezien ze een potentiële prooi zijn in hun natuurlijke omgeving en constant alert moeten zijn om op roofdieraanvallen te letten. Glaucoom bij paarden is een aandoening die, beetje bij beetje, hun zicht wegneemt.

De meerderheid van de paarden met deze aandoening, is ouder dan 15 jaar – 65% – hoewel het ook is vastgesteld bij dieren tussen de 5 en 35 jaar, vooral bij de rassen Appaloosa en het American Quarter. Als je meer wilt weten over glaucoom bij paarden en hoe je het kunt detecteren voordat het te laat is, lees dan verder.

Wat is glaucoom bij paarden?

De term “glaucoom” verwijst naar een reeks aandoeningen die altijd één ding gemeen hebben: verhoogde druk in het oog of intraoculaire druk (IOP). Door een slechte afvoer van kamervocht uit de oogbol, wordt de oogzenuw geleidelijk beschadigd totdat het gezichtsvermogen volledig verloren gaat.

Bij paarden vinden we direct na de iris het corpus ciliare, dat het eerder genoemde kamervocht produceert. Deze vloeistof biedt metabolische ondersteuning aan de achterkant van het hoornvlies en houdt de interne structuren van het oog functioneel. Als het eenmaal is afgevoerd wordt, stroomt het kamervocht uit het oog via de uveosclerale of iridocorneale uitgangen.

Het probleem doet zich voor wanneer de drainage van het kamervocht niet correct gebeurt en de vloeistof zich ophoopt, hetzij door een aangeboren afwijking, hetzij door een externe invloed. Volgens professionele studies (Engelse link) zijn dit de meestvoorkomende gevolgen van glaucoom bij paarden:

• Hypercellulariteit van de oogzenuw (98% van de gevallen): Dit is een pathologische toename van het aantal cellen van dit zenuwweefsel. Veroorzaakt constante en ernstige schade, veroorzaakt door verhoogde intraoculaire druk bij het paard (IOP).
• Retinale atrofie (89%): Dit resulteert in verlies van gezichtsvermogen dat typisch is voor de aandoening.
• Corneale vascularisatie (83%): Bloedvaten infiltreren het hoornvlies (dat er normaal gesproken geen heeft) en het zicht van het paard verslechtert drastisch.

Soorten glaucoom bij paarden

Glaucoom kan worden ingedeeld op basis van zijn etiologie. Hier onder noemen we de varianten van deze aandoening bij paarden.

Primair glaucoom

Dit is een erfelijke aandoening die ontstaat als gevolg van een probleem in het drainagesysteem voor kamervocht. Deze variant is zeer zeldzaam bij paarden, omdat deze dieren zowel een conventioneel als onconventioneel drainagesysteem hebben. Zonder in te gaan op complexe terminologie, is het voldoende om te weten dat primair glaucoom bij paardachtigen minder vaak voorkomt dan bij honden en mensen.

Secundair glaucoom

De meeste gevallen van glaucoom bij paarden volgen op een eerdere ziekte bij het dier. Veel aandoeningen houden verband met terugkerende uveïtis bij paarden (ERU), een aandoening waarbij de uvea (ook wel druifvlies genoemd) van het oog van het dier in de loop van de tijd langdurig en herhaaldelijk ontstoken raakt. Andere oorzaken kunnen de volgende zijn:

• Intraoculaire tumor
• Hoornvliesperforaties
• Intraoculaire lensluxatie

Glaucoomsymptomen bij paarden

De meeste van de eerste symptomen zijn erg moeilijk te registreren, zowel bij paarden als bij andere dieren. Om deze reden wordt glaucoom ook wel de “stille ziekte” genoemd, omdat je pas begint te merken dat er iets mis is als de aandoening al ver gevorderd is.

De eerste tekenen zijn de volgende: licht verwijde pupillen, roodheid van de ogen en het groter worden van de oogbol. Na deze eerste symptomen verschijnen ernstigere vormen. Het gaat bijvoorbeeld om::

• Een zeer verwijde, volledig onbeweeglijke of zeer langzaam bewegende pupil.
• Zeer opvallende roodheid in het witte deel van het oog van het dier (sclera).
• Zwelling en verkleuring van het hoornvlies. Kort gezegd lijkt het erop dat er een ondoorzichtige lens op het paard in het aangedane oog is geplaatst.
• Een oogbol die steviger is dan normaal.

Diagnose

Zoals studies (Engelse link) aangeven, wordt de diagnose van glaucoom bij paarden gesteld op basis van de symptomen beschreven door de eigenaar en op de meting van de intraoculaire druk (IOD) van de patiënt. De normale IOD bij paardachtigen varieert afhankelijk van het gebruikte instrument en de context, maar ligt over het algemeen tussen 17 en 28 mmHg. Deze meting wordt uitgevoerd met speciale tonometers.

De gemiddelde intraoculaire druk bij paarden met glaucoom is bijna 40 mmHg. Zodra de aandoening is gedetecteerd, moet een uitgebreid onderzoek van beide ogen van het paard worden uitgevoerd om de mogelijke oorzaak van slechte drainage in het aangedane oog te detecteren.

Behandeling van glaucoom bij paarden

Behandeling van deze aandoening vereist vaak zowel een farmacologische als een chirurgische benadering. Het hangt allemaal af van de volgende parameters:

1. Aan- of afwezigheid van zicht.
2. Als er een andere ziekte is dan glaucoom.
3. Leeftijd en algemene conditie van het paard.
4. Financiële middelen van de eigenaar.
5. Hoe gemakkelijk de behandeling uitgevoerd kan worden.

Helaas komen de meeste paarden met glaucoom naar de kliniek als het oog al zwaar beschadigd is, vooral als de oorzaak terugkerende uveïtis is. In deze gevallen is de respons op de therapie meestal erg laag en is het niet de verwachting dat het dier het verloren gezichtsvermogen terugkrijgt, maar de behandelaars kunnen helpen voorkomen dat het verergert.

Wat medicijnen betreft, schrijft men meestal een combinatie van timololmaleaat en dorzolamide voor plaatselijk gebruik voorgeschreven. Deze medicijnen verminderen de productie van kamervocht en bevorderen de afvoer van overtollig vocht uit het oog. Als dit niet werkt, kun je gebruik maken van filterprocessen en verschillende soorten oogoperaties.

Zoals je hebt kunnen lezen is glaucoom bij paarden een zeer zeldzame aandoening. In de overgrote meerderheid van de gevallen is het ook moeilijk op te sporen. Je kunt het zicht dat het dier verloren heeft niet terugkrijgen, maar gelukkig is het mogelijk om te voorkomen dat het volledig blind wordt.