Rundertuberculose: symptomen en behandeling

Rundertuberculose wordt veroorzaakt door dezelfde groep bacteriën die ook mensen treft. Daardoor is het een zoönotische ziekte die bestreden moet worden. Leer er hier meer over.

Rundertuberculose is een chronische ziekte die zich langzaam ontwikkelt, en met longontstekingsverschijnselen. Hoewel koeien vaak als gastheer worden aangewezen, is de waarheid dat ook veel andere diersoorten kunnen worden getroffen, zoals katten, paarden, wilde zwijnen en geiten.

Omdat het een besmettelijke ziekte is die bij verschillende diersoorten voorkomt, is het van vitaal belang ze te bestrijden op plaatsen waar verschillende dieren naast elkaar voorkomen, ook mensen. Hier leer je meer over deze infectie, dus mis het niet.

Wat is boviene tuberculose?

Boviene tuberculose is een chronische ziekte die veroorzaakt wordt door de bacil Mycobacterium Bovis. Ze is genoemd naar de knobbelvormige laesies die deze bacterie in de longen en lymfeklieren van het getroffen dier veroorzaakt, en die “tuberkels” genoemd worden.

Het dier kan in contact geweest zijn met de bacterie en antilichamen hebben aangemaakt nadat het de primaire infectie overwonnen had. Als de volgende besmetting echter via een andere weg verloopt en het dier niet tegen de bacil kan, krijgt het opnieuw TB.

Oorzaken van de ziekte

Dit is een bacteriële en zoönotische ziekte, dat wil zeggen dat ze zowel op mensen als andere dieren kan worden overgedragen. De meest voorkomende manieren van overdracht zijn aërosolen (door de lucht) en het inslikken van dierlijke producten, zoals koemelk.

Wilde dieren die in de buurt van veehouderijen leven kunnen soms in contact komen met de bacterie en als vectoren fungeren. Op plaatsen waar verschillende diersoorten in hetzelfde gebied samenleven (zoals dierentuinen en boerderijen) kunnen ze elkaar ook besmetten als ze water delen of in contact komen met besmette uitwerpselen.

Symptomen van rundertuberculose

Het is heel normaal dat het minstens een paar maanden duurt voor de eerste symptomen verschijnen. De bacterie kan lange tijd latent blijven en het dier asymptomatisch, maar op een gegeven moment gaat het meestal slechter met het zieke dier. De meestvoorkomende tekenen van rundertuberculose zijn onder andere:

• Anorexie (verlies van eetlust)
• Gewichtsverlies
• Agalactie (de koe produceert geen melk)
• Wisselende koorts
• Droge hoest
• Ademhalingsgeluiden
• Dyspneu (ademhalingsmoeilijkheden)
• Pijn in de ribben
• Diarree
• Zwakte
• Vergrote lymfeklieren
• Tachypneu (snelle ademhaling)
• Geuze necrose van de tuberculeuze laesies, met een pasteuze, geelachtige consistentie.

Als je een van deze verschijnselen op je boerderij opmerkt, ga dan onmiddellijk naar je dierenarts. Vroeg ingrijpen kan het verschil maken tussen leven en dood van een hele veestapel.

Stadia van de ziekte

Er zijn twee stadia van de ziekte: primair en post-primair. We zullen in de volgende paragrafen iets meer vertellen over deze twee stadia.

Primair stadium

Dit stadium loopt vanaf het moment dat het dier in contact komt met de bacterie tot 1-2 weken na de besmetting. In dit stadium bereikt de ziekteverwekker de longen of de lymfeklieren, en trekt dan macrofagen en T-lymfocyten aan. Het is deze ophoping van bacteriën en dode witte bloedcellen die het tuberculose-granuloom vormt.

Hoewel het dier op dit punt genezen zou kunnen zijn, is dit zelden het geval. In het geval dat de tuberculeuze laesies verkalken, dan is de ziekte gestabiliseerd, omdat de bacteriën daarin zijn ingekapseld. Het meest komt het echter voor dat de bacterie zich door het bloed verspreidt en het verschijnen van meer tuberkels veroorzaakt.

Post-primair stadium

Dit stadium is typisch voor gevallen waarin er sprake is van specifieke immuniteit, een herinfectie, of de bacterie heeft zich door het lichaam verspreid. In dit stadium verplaatst de bacil zich via de lymfatische weg door het lichaam, meestal door breuk van een van de aangetaste knobbels.

Diagnose van rundertuberculose

Voor de diagnose van rundertuberculose is een complete laboratoriumopstelling nodig, want de symptomen komen overeen met veel andere ademhalings- en infectieziekten. De volgende tests worden uitgevoerd:

• Tuberculinisatie. Hiermee kan de ziekte direct worden opgespoord. Het is de belangrijkste test die de dierenarts meestal uitvoert en is gebaseerd op het gebruik van tuberculine, een eiwitextract verkregen uit de bacterie in kwestie.
• Ziehl-Neelsen-kleuring. Dit is een soort kleuring van monsters, waarmee de tuberculosebacteriën onder de microscoop zichtbaar zijn. De ziekte kan echter niet uitgesloten worden als ze niet zichtbaar zijn.
• Bacteriekweek. Omdat het een langzaam proces is, is het niet nuttig als primaire test, maar wel goed als bevestigende methode.
• Indirecte Elisa-test en post-uberculinisatie. Eenvoudig gezegd zijn dit geautomatiseerde serologische tests met een hoge verwerkingscapaciteit.
• Interferon gamma test (INF-y). Dit is een bloedtest waarmee tuberculose kan worden opgespoord. Hij meet de mate van reactie van het immuunsysteem van het dier op de bacteriën die de ziekte veroorzaken.

Behandeling van rundertuberculose

Omdat het een meldingsplichtige ziekte is en veel voorkomt op boerderijen, bestaat de campagne voor de uitroeiing ervan uit het slachten van aangetaste koeien (of andere besmette dieren). Er is momenteel geen vaccin of effectieve behandeling.

Zowel opvangcentra als dierenorganisaties wijzen op de noodzaak een behandeling voor deze ziekte te vinden. De geredde dieren vallen onder dezelfde wetten als die welke als vee beschouwd worden. Daardoor is het vaak nodig geweest te vechten voor dieren die de ziekte verslagen hebben en te voorkomen dat ze naar het slachthuis gestuurd worden.