De sabeltandtijger: de meest angstaanjagende katachtige
De sabeltandtijger is een majestueus dier. Met zijn spectaculaire slagtanden en jachtvaardigheden domineerde hij de ecosystemen waarin hij leefde. Paleontologen beschouwen dit roofdier als de grootste en krachtigste katachtige uit de geschiedenis.
Bovendien bewoonde het het Amerikaanse continent tot ongeveer elfduizend jaar geleden. Hieronder lichten we de belangrijkste kenmerken van dit spectaculaire dier toe.
Het sabeltandwapen van een geduchte jager
De sabeltandtijger is niet één soort, maar drie, behorend tot het geslacht ‘smilodon‘. De mannetjes konden tot 300 kilo wegen en zijn daarmee de grootste katachtige die ooit heeft bestaan. Zeker, het belangrijkste kenmerk van dit dier zijn de spectaculaire slagtanden. Deze botstructuur viel op door zijn grootte (tot 18 cm) en zijn functie. Hier volgen enkele fascinerende feiten over deze jachtmachine:
- Dit wapenpaar hielp deze katten bij de jacht op grote prooien zoals mammoeten, waarin ze zich specialiseerden.
- Hun manier van jagen was heel anders dan die van de huidige katachtigen, die hun prooi doden met langzame verstikking. Daarentegen gebruikten de sabeltandtijgers hun tanden om de slagaders in hun nek door te snijden, waardoor ze snel werden gedood. Deze tanden hadden echter een zwak punt, namelijk dat ze door hun lengte en vorm gemakkelijk braken.
- Sabeltandtijgers konden hun bek openen om in een hoek tot 120 graden te bijten. Ter vergelijking: de huidige leeuw bereikt slechts 65 graden.
- Andere kenmerken van deze katachtigen waren hun krachtige achterpoten, die dienden om op zeer grote prooien te jagen, zoals mammoeten. Daarvoor gebruikten ze al hun spierkracht om op de prooi te springen en diens nek aan te vallen.
Gedrag en leefgebied van de sabeltandtijger
Paleontologen geloven dat sabeltandtijgers in groepen leefden, hoewel dat nog enigszins onzeker is. Deze theorie komt voort uit de waarneming van sommige fossielen waarop wonden te zien zijn die aan het genezen zijn, wat suggereert dat andere katachtigen hen verzorgden.
Deze sociale groepen bestonden uit een of twee dominante mannetjes en meerdere vrouwtjes met hun kroost. Wat de jongen betreft, wordt aangenomen dat ze hun sabeltanden pas ontwikkelden toen ze een bepaalde leeftijd hadden bereikt. Daarom bleven ze in de groep zodat de volwassenen hen konden voeden tot ze oud genoeg waren om te overleven.
Mogelijke oorzaken van het uitsterven
Klimaatverandering en het verdwijnen van zijn prooi
Deze prehistorische kat leefde in het Pleistoceen. Dit was een koudere en drogere tijd dan de huidige. In dit tijdperk bedekten de gletsjers een groot deel van Eurazië en Noord-Amerika tot aan de Grote Meren.
Ten zuiden van deze plaatsen was het dominante ecosysteem de graslanden, rijk aan struiken. In deze habitat leefden vroeger in groten getale dieren als de mammoet en andere grote zoogdieren waarop de sabeltandtijger jaagde.
Ongeveer 13.000 jaar geleden begon een spectaculaire temperatuurstijging die de ecosystemen volledig veranderde, waarbij bomen werden bevoordeeld ten koste van weilanden. Dit veroorzaakte een massaal uitsterven van grote dieren, zoals mammoeten of reuzenherten, die beide de prooi waren van de sabeltandtijger.
Sommige auteurs wijzen erop dat hun specialisatie in zulke grote prooien de uiteindelijke oorzaak was van hun verdwijning. Omdat ze zo’n robuust gestel hadden, konden ze zich moeilijk aanpassen aan een wereld waarin hun prooi zoveel kleiner was. Daardoor raakten ze geleidelijk aan zonder voedsel, wat hun uitsterven bespoedigde.
“Ze zijn uitgestorven juist omdat ze zich specifiek aanpasten aan de jacht op grote prooien. Het uitsterven van de megafauna was de reden voor het verdwijnen van zowel sabeltanden als reuzenberen.”
Paul Palmqvist, Paleontoloog aan de Universiteit van Malaga, Spanje.
Concurreren met de mens om prooi
Veel andere paleontologen speculeren dat de uitbreiding van de Homo Sapiens de oorzaak was van het uitsterven van deze sabeltandachtigen. Volgens één studie stierf 80% van Amerika’s grote zoogdieren uit kort nadat de mens op het continent arriveerde. Volgens dit gegeven kan de sabeltandtijger dus uitgestorven zijn door het gebrek aan prooi en niet omdat de mens direct op hen zou jagen.
Concluderend kunnen we niet helemaal zeker zijn van de oorzaak van het uitsterven van dit majestueuze dier, maar we kunnen ons wel vergapen aan een van de grootste roofdieren aller tijden door middel van reconstructies van zijn fossielenbestand.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
Anthony D. Barnosky, Paul L. Koch, Robert S. Feranec, Scott L. Wing, Alan B. Shabel. «Assessing the Causes of Late Pleistocene Extinctions on the Continents». Science 306 (5693): 70-75.