Oporność na antybiotyki u zwierząt domowych: dlaczego jest zagrożeniem?

Oporność na antybiotyki stała się problemem zdrowia publicznego, który dotyczy zarówno zwierząt domowych, jak i ich właścicieli. Dowiedz się wszystkiego tutaj.

Napisane i zweryfikowane przez lekarza weterynarii i zootechniki Sebastian Ramirez Ocampo.

Ostatnia aktualizacja: 13 maja, 2023

Dzięki postępom w dziedzinie medycyny weterynaryjnej dobrostan zwierząt osiągnął poziom rozwoju, jakiego nigdy wcześniej sobie nie wyobrażano. Jednak zagrożenia ,takie jak oporność zwierząt domowych na antybiotyki mogą zagrozić niektórym z dotychczasowych osiągnięć. Dzieje się tak z powodu przenoszenia superbakterii z psów i kotów na ich właścicieli.

Chociaż zwiększona zdolność przetrwania mikroorganizmów – w obliczu działania leków, które wcześniej mogły na nie oddziaływać – jest problemem bardziej szkodliwym dla ludzi, kilka badań ostrzegło przed konsekwencjami tego zjawiska u zwierząt domowych.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o przyczynach, konsekwencjach i zagrożeniach związanych z antybiotykoopornością u zwierząt domowych, nie przegap informacji, którymi dzielimy się z Tobą w poniższych materiałach.

Stosowanie antybiotyków w medycynie weterynaryjnej

Od czasu ich odkrycia w 1928 roku przez lekarza Alexandra Fleminga, antybiotyki uratowały życie milionom ludzi na całym świecie. Po raz pierwszy lek był w stanie skutecznie zwalczać bakterie i mikroby powodujące różnego rodzaju choroby.

Antybiotyki zostały wprowadzone do medycyny weterynaryjnej około 70 lat temu. Od tego czasu, dzięki tym związkom, wydłużyła się długość życia zwierząt domowych.

Ze względu na swoje działanie bakteriostatyczne i bakteriobójcze, czyli zabijanie mikroorganizmów i zapobieganie ich namnażaniu, leki te były z powodzeniem stosowane w leczeniu chorób oczu, skóry, uszu, układu oddechowego i moczowego.

Jednak bakterie zdołały obejść działanie środków przeciwdrobnoustrojowych. Rozwinęły one mutacje genetyczne, które pozwalają im oprzeć się działaniu tych substancji chemicznych na ich integralność komórkową.

Czym jest oporność na antybiotyki i jak powstaje?

W kategoriach klinicznych oporność na antybiotyki definiuje się jako zdolność bakterii do przeciwstawienia się działaniu leku, który wcześniej na nią działał. W istocie mikroorganizmy ewoluują do punktu, w którym mogą przetrwać i rozmnażać się pomimo ekspozycji na antybiotyk, na który wcześniej były wrażliwe.

Zdolność ta jest generowana przez zmiany genetyczne lub mutacje w DNA bakterii. Mogą się przenosić na kolejne pokolenia lub na inne bakterie różnych gatunków.

Chociaż nie wszystkie elementy związane z opornością na antybiotyki zostały jasno określone, zidentyfikowano pewne czynniki ryzyka jej wystąpienia.

• Nadmierna ekspozycja na antybiotyki. Niezależnie od tego, jak skuteczny jest dany lek, rzadko, jeśli w ogóle, zabije 100% kolonii bakterii. Z tego powodu będzie istniał co najmniej jeden mikroorganizm, który przetrwał jego działanie. Istnieje ryzyko, że przekaże on swój materiał genetyczny potomstwu, tworząc nowe mikroorganizmy odporne na ten antybiotyk.
• Podawanie środków przeciwdrobnoustrojowych w nieskutecznych dawkach. W praktyce weterynaryjnej często zdarza się, że z powodu braku wiedzy antybiotyki są przepisywane w nieodpowiednich dawkach. To znaczy, poniżej progu skuteczności. Taka sytuacja powoduje większą przeżywalność bakterii, które będą również nabywać stopniową oporność na lek.
• Stosuj antybiotyki o szerokim spektrum działania. Chociaż leki te są skuteczne wobec wielu bakterii, ich nadużywanie może prowadzić do oporności różnych czynników zakaźnych.

Oporność na antybiotyki u zwierząt domowych

W kilku badaniach zidentyfikowano oporne szczepy bakterii u zwierząt towarzyszących, takich jak psy i koty. Dane z tych badań pozwoliły na określenie zmiennych związanych z tym problemem.

Na przykład, badanie opublikowane w czasopiśmie Veterinary Microbiology wykazało obecność bakterii z gatunku Staphylococcus intermedius opornych na penicyliny, makrolidy, tetracykliny i chloramfenikol u psów z ropnym zapaleniem skóry.

Podobnie, artykuł w Journal of the American Veterinary Medical Association donosi o występowaniu Escherichia coli opornej na fluorochinolony u psów z zakażeniem dróg moczowych.

Ponadto w badaniach przeprowadzonych w Kolumbii stwierdzono u psów i kotów obecność Staphylococcus spp opornych na ampicylinę, cefalosporyny, enrofloksacynę i tetracyklinę. Zidentyfikowano również inne czynniki zakaźne, takie jak Klebsiella spp, Enterococcus spp, Pseudomonas aeruginosa i Staphylococcus aureus.

Czynniki ryzyka nabycia opornych zakażeń bakteryjnych u zwierząt domowych to m.in:

• Długie okresy hospitalizacji: prowadzą do zwiększonej ekspozycji na te czynniki.
• Choroby immunosupresyjne: patologie takie jak koci wirus niedoboru odporności powodują większą podatność na zakażenia tego typu bakteriami.
• Chore zwierzęta: przenoszenie opornych mikroorganizmów może nastąpić poprzez kontakt z zakażonymi zwierzętami domowymi.
• Karmy oparte na surowym mięsie, znane również jako diety BARF, zwiększają prawdopodobieństwo przenoszenia przez zwierzęta bakterii odpornych na te leki.

Implikacje tego zagadnienia

Oporność na antybiotyki jest wyzwaniem dla pracowników służby zdrowia ludzi i zwierząt, ponieważ stwarza wiele niekorzystnych sytuacji zarówno dla zwierząt domowych, jak i ich właścicieli.

Po pierwsze, leczenie takich bakterii jest droższe. Wynika to z faktu, że potrzebne leki są zazwyczaj droższe niż te stosowane w konwencjonalnych sytuacjach.

Ponadto pacjenci wymagają częstszych wizyt u lekarza weterynarii, ponieważ ich rozwój należy ściśle monitorować. Ponadto potrzebne są testy diagnostyczne, aby ocenić wrażliwość farmakologiczną mikroorganizmów.

Co więcej, u zwierząt poddawanych tym metodom leczenia pojawia się więcej działań niepożądanych ze względu na siłę działania stosowanych leków. Na przykład, badanie opublikowane w czasopiśmie Dermatologia Weterynaryjna w którym oceniano leczenie 216 psów z piodermią, odnotowano zwiększoną liczbę działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego u psów leczonych opornymi bakteriami.

Ryzyko oporności na antybiotyki u zwierząt domowych dla ich opiekunów

Zgodnie z artykułem opublikowanym w czasopiśmie Microorganisms, te mikroorganizmy mają zdolność do rozprzestrzeniania się w wyniku kontaktu człowieka ze zwierzęciem, co powoduje powstanie tzw. choroby odzwierzęce.

Ponadto geny, odgrywające kluczową rolę w odporności bakterii, mogą być przekazywane między ludźmi i zwierzętami domowymi. Na przykład, badania opublikowane w Journal of Applied Microbiology zidentyfikowały – za pomocą metody PCR – geny związane z opornością bakterii w próbkach kału psów i właścicieli.

Spośród nich średnio 3,3 było wspólnych dla ludzi i ich zwierząt. Chociaż odsetek ten jest niski, autorzy wskazują, że nadzór nad opornymi bakteriami u zwierząt towarzyszących należy stale analizować. Wynika to z zagrożenia dla zdrowia publicznego, jakie stwarza ta sytuacja.

Co z tym zrobić?

Szacuje się, że około 50% antybiotyków przepisywanych ludziom jest przepisywanych niepotrzebnie lub niewłaściwie zarządzanych. Uważa się, że podobna sytuacja ma miejsce w medycynie weterynaryjnej. W związku z tym pracownicy służby zdrowia muszą przejąć odpowiedzialność i podjąć działania mające na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się opornych i wieloopornych bakterii.

Ponieważ tempo odkrywania nowych antybiotyków znacznie spadło, lekarze weterynarii muszą być coraz bardziej selektywni w stosowaniu antybiotyków u swoich pacjentów.

Opracowanie strategii, takich jak rutynowe stosowanie antybiogramów w celu wykrycia wrażliwości bakterii lub zapewnienie, że odpowiednie dawki są podawane z właściwą częstotliwością i w odpowiednim czasie, powinno być misją każdego z zaangażowanych specjalistów.

W rzeczywistości Amerykańskie Stowarzyszenie Lekarzy Weterynarii (AVMA) opracowało szereg praktycznych narzędzi, które pozwalają lekarzom weterynarii podejmować decyzje oparte na dowodach naukowych podczas leczenia swoich pacjentów.

Wreszcie, lekarze weterynarii powinni unikać takich praktyk, jak empiryczne podawanie leków swoim zwierzętom. Powinni też dbać o to, by szczepienia i odrobaczanie psa lub kota były aktualne. Na koniec warto pamiętać o konieczności przeprowadzania stałych badań kontrolnych, bo zawsze lepiej być bezpiecznym niż żałować.

Przeczytaj na My Animals

Liście oliwne jako antybiotyki dla psów

Wśród wielu właściwości leczniczych liście oliwne mają działanie antybiotyczne. Drzewo oliwne jest starodawnym drzewem, a jego właściwości są znane...