Czy pułapki ekologiczne są niebezpieczne dla zwierząt?

Czasami pojawia się rozbieżność między postrzeganą jakością środowiska a jego prawdziwym stanem. Takie pułapki ekologiczne pojawiają się z różnych powodów i wpływają niekorzystnie na bioróżnorodność.

Napisane i zweryfikowane przez biologa Miguel Mata Gallego.

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Pułapki ekologiczne pojawiają, gdy zwierzęta postrzegają dane miejsce jako przestrzeń wpływającą korzystnie na ich rozwój, chociaż w rzeczywistości taki obszar nie nadaje się dla nich do życia. To może stanowić poważny problem dla niektórych gatunków, ponieważ drastycznie zmniejsza ich przystosowanie biologiczne, gdy same nie są tego świadome.

Czym są pułapki ekologiczne, dlaczego się pojawiają i co możemy zrobić, aby pomóc zwierzętom ich uniknąć? Czytając dzisiejszy artykuł poznasz odpowiedzi na te i inne pytania.

Kwestia punktu widzenia

Pułapka ekologiczna to głównie wprowadzające w błąd siedlisko. Wydaje się, że stanowi ono fragment ekosystemu, który nadaje się dla różnych gatunków zwierząt, podczas gdy w rzeczywistości jego cechy utrudniają adekwatne przetrwanie lub reprodukcję żywych organów.

Każdy gatunek ma swoją własną historię ewolucyjną ukształtowaną przez jego selekcję naturalną. To sprawia, że są w stanie wykrywać różne wskazówki w naturze, które pokazują im, że dane siedlisko będzie dla nich odpowiednie. Na przykład obecność starych drzew wabi dzięcioły, a otwarte połacie traw przyciągają wiele gadów.

Taka selekcja siedlisk trwa od milionów lat, ponieważ gatunki rozwinęły wzorce behawioralne dziedziczone z pokolenia na pokolenie. Większość zwierząt zamieszkuje naszą planetę o wiele dłużej niż my, co zostało odzwierciedlone w ich śladzie genetycznym.Problem pojawia się, gdy ludzie zaczynają bardzo szybko wprowadzać zmiany w naturze, póki nie staną się jej panami. Takie zmiany są na tyle gwałtowne, że gatunki często nie mają czasu, aby się do nich przystosować i są zmuszone do wpadania w pułapki ekologiczne.

Przykładowe pułapki ekologiczne

Na przykład drapieżne ptaki często wybierają suche drzewa, które pozwalają im przeglądać teren w poszukiwaniu pożywienia. Dlatego też uznają każdą strukturę, która pozwala im obserwować swoje otoczenie, za odpowiednie do siadania.

Właśnie dlatego tak wiele drapieżnych ptaków umiera z powodu porażenia prądem, gdy siadają na słupach wysokiego napięcia. Wpadają w pułapkę sądząc, że to wysokiej jakości siedlisko. Nie mają przy tym świadomości, że taka konstrukcja jest bardzo niebezpieczna z powodu obecności prądu.

Pułapki ekologiczne są jak ser w pułapce na myszy: za ładnym wyglądem kryje się prawdziwe niebezpieczeństwo.

Znaczenie jakości siedliska

Wiemy już, że pułapki ekologiczne pojawiają się, gdy zwierzęta nie są w stanie dostrzec prawdziwej jakości środowiska. Według artykułu na ten temat, który opublikowano w magazynie Conservation Biology, jeśli porównamy rzeczywistą jakość siedliska z tą, która jest postrzegana przez zwierzęta, wyróżnia się 4 rodzaje siedlisk:

• Siedlisko źródła: Wysokiej jakości siedlisko, które zwierzęta zgodnie z prawdą postrzegają jako dobre. Zwierzęta je preferują.
• Siedlisko ujścia: Siedlisko, które nie jest odpowiednie i które jest identyfikowane przez nie jako takie. Zwierzęta nie decydują się w nim mieszkać, chyba że nie mają innego wyboru.
• Pułapka postrzegania: Ten rodzaj stanowi przeciwieństwo pułapki ekologicznej. Siedlisko jest dobre, ale zwierzęta nie postrzegają go jako takiego i nie decydują się w nim osiedlić. Może za tym stać wiele czynników, jednak zazwyczaj pojawia się w przypadku ludzkiej interwencji, a zwierzęta unikają go ze strachu.
• Pułapka ekologiczna: Siedlisko jest złe, ale zwierzęta postrzegają je jako dobre. To niebezpieczne, ponieważ zwierzęta będą je zamieszkiwać kierowane swoimi instynktami biologicznymi, ale na dłuższą metę ich populacja będzie się zmniejszać.

Odbudowa środowiska i pułapki ekologiczne

Czasami ludzie bezwiednie tworzą prawdziwe pułapki ekologiczne na zwierzęta przeprowadzając projekty odbudowy środowiska. Starając się odbudować środowisko należy pamiętać, że obecność określonych gatunków może być szkodliwa dla innych.

Jako przykład możemy podać odtwarzanie lasów przeprowadzone w Izraelu. W tym przypadku zalesiono ponownie duże obszary zielone, będące siedliskiem zagrożonych gatunków jaszczurek (Acanthodactylus beershebensis). Więcej drzew doprowadziło do zwiększenia liczby ptaków drapieżnych, co oczywiście jest dla nich dobre, ale okropne dla jaszczurek.

Większa liczba ptaków drapieżnych sprawiła, że jaszczurki padały w dużej mierze ofiarami polowań, co jeszcze bardziej zagrażało ich istnieniu. Gatunek ten nie był świadomy pułapki z jaką wiązało się występowanie drzew na terenach zielonych.

Zrozumienie mechanizmów doboru siedliska odgrywa kluczową rolę

Jak już wspomnieliśmy, często dochodzi do rozdźwięku między sposobem wybierania miejsca życia przez zwierzęta i jego przystosowaniem do ich potrzeb. Dlatego też przeprowadzając projekty mające na celu odbudowę środowiska należy poznać mechanizmy, które sprawiają, że zwierzęta wybierają dane siedlisko.

Jeśli wskazówki, które prowadzą zwierzę do wyboru dobrego siedliska, są obecne podczas odbudowy środowiska, wybrane gatunki na pewno będą chciały w nim zamieszkać. Jeśli zwierzęta postrzegają miejsce, które zostało zaburzone przez ludzi jako dobre, istnieje duże prawdopodobieństwo, że się w nim osiedlą.

Jeżeli z kolei pokażemy zwierzętom, że powinny unikać miejsc, które są dla nich szkodliwe, będziemy w stanie uchronić je przed wpadnięciem w pułapki ekologiczne.

Koniec końców, pułapki ekologiczne stanowią problem dla wielu zwierząt. To przez nie wiele gatunków decyduje się zasiedlać obszary złej jakości, postrzegając je jako dobre.

Tym samym zmniejszają swoje współczynniki przetrwania oraz reprodukcji. Jeśli będziemy w stanie zrozumieć sposób, w jaki zwierzęta wybierają swoje lęgowiska, będziemy w stanie uchronić je przed zasiedlaniem szkodliwych miejsc.