Zagrożone gatunki naczelnych na świecie

Jedną z najwspanialszych cech przyrody jest jej ogromna bioróżnorodność flory i fauny. Jednak wiele gatunków jest poważnie zagrożonych.

Napisane i zweryfikowane przez biologa Georgelin Espinoza Medina.

Ostatnia aktualizacja: 02 sierpnia, 2022

W każdej gazecie lub czasopiśmie można przeczytać następujący nagłówek: “Wiele gatunków naczelnych na świecie jest zagrożonych wyginięciem”. Niestety, gatunki naczelnych na tej liście stale rosną.

Od dużych naczelnych, takich jak goryle i szympansy, po mniejsze, takie jak wyraki i lemury. Szacuje się, że 60 % gatunków naczelnych jest zagrożonych wyginięciem. Główną przyczyną jest działalność człowieka w ich siedlisku, a także nielegalne polowania i handel.

Zagrożone gatunki naczelnych na świecie

Obecnie 512 gatunków naczelnych jest zagrożonych wyginięciem, co odpowiada 60%. Według badań, takich jak te przeprowadzone przez Estradę i in., na światowe populacje naczelnych ogromny wpływ wywarły różne działania człowieka.

Nie tylko 60% z nich jest poważnie zagrożonych, ale około 75% jest w zaniku. Za tę sytuację odpowiedzialne są ludzkie działania:

• Nielegalny handel i polowania: niestety, chwytanie tych zwierząt dla prywatnej rozrywki, jako zwierzęta domowe lub dla przemysłu futrzarskiego prowadzi do utraty osobników.
• Wylesianie.
• Ekstrakcja oleju.
• Utrata siedlisk: powiększanie terenów uprawnych, budowa domów czy wypas, ma negatywny wpływ na zmniejszenie siedlisk dostępnych dla tych gatunków.

Badanie obejmuje siedliska naczelnych występujące na kontynencie afrykańskim, a także w krajach Azji Południowej i Południowo-Wschodniej oraz w niektórych krajach o klimacie tropikalnym. Według autorów, kraje, w których żyją gatunki naczelnych, mają znacznie niższy PKB (produkt krajowy brutto) i niższe bezpieczeństwo żywnościowe niż kraje importujące i eksportujące.

Ekologiczny handel

Reakcją większości tych krajów była ekspansja ziemi uprawnej i rolnictwa, a także innych sektorów. Miało to negatywny wpływ na rodzime populacje naczelnych w tych krajach. Autorzy sugerują zatem restrukturyzację modelu innowacyjności kraju. W tym celu posługują się terminem “ekologizacja”, popierając takie globalne propozycje, jak:

1. Dieta o niskim spożyciu mięsa. Zmniejszyłoby to zapotrzebowanie na przestrzeń rolniczą.
2. Zmniejszona konsumpcja nasion oleistych.
3. Ograniczenie wykorzystania drewna, paliw kopalnych, metali i kamieni szlachetnych z krajów tropikalnych.
4. Wspólne działania na rzecz promocji handlu po przystępnych cenach dla wszystkich grup społecznych.
5. Chroń przyrodę i gatunki, które w niej żyją.

W gruncie rzeczy można je wszystkie podsumować jako zmniejszenie konsumpcji niepotrzebnych produktów, a tym samym ochronę siedlisk naczelnych. Dzięki zmniejszeniu wymagań przestrzennych zwierzęta będą mogły przetrwać w swoich siedliskach bez presji ze strony działań człowieka.

Przykłady zagrożonych gatunków naczelnych na świecie

Poniżej podajemy przykłady gatunków naczelnych, które wyginą w najbliższej przyszłości, jeśli obecna sytuacja nie zostanie powstrzymana. W szczególności 3 z 84 gatunków znajdujących się na Czerwonej Liście gatunków krytycznie zagrożonych IUCN (International Union for Conservation of Nature) zostaną pokrótce omówione.

Goryl nizinny

Populacje goryli zamieszkujące regiony Konga i Gabonu w ostatnich latach znacznie straciły na liczebności. Główne przyczyny zagrożenia zachodnich goryli to wkraczanie w głąb siedlisk i tworzenie dróg w lesie, problemy ekologiczne (zanieczyszczenie środowiska) i biologiczne (choroby wirusowe lub wywołane przez priony).

Jednak rząd tego kraju przedstawił różne plany ochrony, które obejmują ochronę siedlisk, śledzenie i monitorowanie populacji, a także inwestycje w edukację. To ostatnie jest niezbędne, bo jeśli populacja nie zrozumie konsekwencji utraty tego i innych gatunków, nie będzie w stanie zaradzić sytuacji.

Orangutan sumatrzański

Innym krytycznie zagrożonym ssakiem naczelnym jest orangutan sumatrzański, który nosi naukową nazwę Pongo abelii. Niestety, jego populacja również maleje, podobnie jak w przypadku innych powyższych przykładów.

Podobnie jak goryl, on również żyje w lasach, ale w tym przypadku na Sumatrze, w Azji, i jest objęty planami odnowy przyrody. Jednym z głównych zastosowanych środków jest reintrodukcja gatunku w siedliskach, w których go nie było.

Wyrak wulkaniczny

Chociaż nie jest on tak dobrze znany jak dwa poprzednie gatunki, T. tumpara z wyspy Siau znajduje się w takiej samej sytuacji spadku liczebności populacji jak goryl i orangutan. Ponadto ten mały gatunek był pożądany jako zwierzę domowe, co znacznie zwiększyło niebezpieczeństwo, na jakie narażone były jego osobniki.

Choć niektóre populacje są stabilne, jak np. gibon hainański (Nomascus hainanus), a nawet rosną, jak np. langur białogłowy (T. poliocephalus), to zdecydowana większość wykazuje spadek liczebności populacji.

Po przeanalizowaniu tych trzech gatunków przeprowadzono szybkie wyszukiwanie w bazie IUCN, aby ustalić całkowitą liczbę gatunków naczelnych zaklasyfikowanych do kategorii “zagrożone” i “narażone”. Z kolei dane liczbowe są mrożące krew w żyłach: 140 gatunków jest zagrożonych, a 115 narażonych na wyginięcie.

Po zsumowaniu wszystkich trzech kategorii uzyskuje się łącznie 339 gatunków. Ponadto odnotowano również gatunki sklasyfikowane jako wymarłe: Xenothrix mcgregori i Palaeopropithecus ingens. Potrzebna jest zbiorowa świadomość i plan działania, aby powstrzymać zanikanie kolejnych gatunków naczelnych.