Co jedzą termity?

Termity są bardzo filogenetycznie spokrewnione z karaluchami. Wiedza o tym, czym się żywią, jest pierwszym krokiem do kontrolowania ich szkodliwej populacji.

Napisane i zweryfikowane przez biologa Samuel Sanchez.

Ostatnia aktualizacja: 22 grudnia, 2022

Termity to owady o bardzo złej reputacji i nie ma w tym żadnej przesady. Szacuje się, że tylko w niektórych regionach Stanów Zjednoczonych łącznie powodują one ponad 1,5 miliarda dolarów strat niszcząc drewniane konstrukcje, zarówno przed, jak i po budowie. Aby zakończyć plagę lub zapobiec jej nadejściem, należy dogłębnie wiedzieć, co jedzą termity.

Te bezkręgowce, pomimo swojej roli niszczycieli mebli, prezentują szereg bardzo interesujących cech biologicznych. Czytaj dalej, ponieważ przedstawiamy, jak te prymitywne (ale fascynujące) owady trawią celulozę.

Charakterystyka termitów

Termity to owady eusocjalne zaliczane do infrarządu Isoptera i rzędu Blattodea. Oznacza to, że wbrew powszechnemu przekonaniu są blisko spokrewnione z karaluchami (a nie mrówkami). Jego specyfikacja na poziomie żywieniowym wyjaśnia część tej zależności, jak zobaczymy w dalszych wierszach.

Istnieje ponad 3100 gatunków termitów, z których około 183 powoduje uszkodzenia struktur ludzkich (tylko 83 są znacząco destrukcyjne). Nie idąc dalej, w Stanach Zjednoczonych istnieje nie więcej niż 18 gatunków, które mają wymierny wpływ ekonomiczny. Chociaż większość nie jest problematyczna, te, które generują szkodniki, to te, które wytwarzają najwięcej „hałasu”.

Owady eusocjalne

Termity są owadami eusocjalnymi i jako takie tworzą kolonię, która funkcjonuje jako jednostka lub superorganizm. Kasty kopców termitów są następujące:

• Królowa i król: to skrzydlate osobniki, które rozmnażają się płciowo podczas lotów godowych. Są znacznie większe od robotnic, mają oczy (w przeciwieństwie do pozostałych kast u innych gatunków), a za składanie jaj odpowiedzialna jest tylko królowa. Może produkować 2000 jaj dziennie, a para żyje razem do 50 lat.
• Reproduktorzy pośredni: gdy kolonia jest wystarczająco duża, pojawiają się kasty pośrednie, które są w stanie się rozmnażać. Są to termity zdolne do życia płciowego, ale nie mają skrzydeł ani oczu i w żadnym momencie nie opuszczają kopca termitów. Zastępują one królową w przypadku jej śmierci, ale są znacznie mniej skuteczne.
• Robotnicy: wykonują wszystkie prace w kopcu termitów, od zdobywania pożywienia po opiekę nad larwami i budowę chodników. Żyją od 1 do 2 lat, a liczba osobników może być liczona w tysiącach.
• Żołnierze: mają wysoko rozwinięte głowy i strzegą wejścia do kopca termitów, aby zapobiec wtargnięciu intruzów. Ich liczba jest znacznie mniejsza niż liczba kobiet samic pracujących.

Jak widać, te owady mają niewiele wspólnego z mrówkami, jeśli się przyjrzeć. U mrówek jedna królowa składa jaja przez całe życie (przechowując męskie plemniki), a samce umierają w ciągu kilku godzin od rozmnażania, podczas gdy król i królowa żyją razem i kopulują przez dziesięciolecia.

Co jedzą termity?

Podział pracy tych owadów jest fascynujący, ale w tej przestrzeni dochodzimy do odpowiedzi, co termity jedzą w swoim naturalnym środowisku i w ludzkich budynkach. Odpowiedź jest prosta: resztki warzyw.

Te bezkręgowce są detrytożercami, to znaczy żywią się materią roślinną na każdym poziomie rozkładu. Wykorzystują wszelkiego rodzaju pozostałości po roślinach, które już nie żyją, takie jak opadłe liście, gnijące drewno, połamane gałęzie, zgniłe korzenie i wiele innych. Dlatego są doskonałymi recyklerami materii organicznej.

Podobnie jak wiele innych zwierząt roślinożernych lub detrytożernych, termity są zdolne do degradacji celulozy, biopolimeru składającego się wyłącznie z cząsteczek β-glukozy (od setek do tysięcy). W tym celu w przewodzie pokarmowym znajdują się liczne pierwotniaki, protisty, bakterie i inne drobnoustroje.

Te mikroorganizmy są odpowiedzialne za „rozbijanie” cząsteczek celulozy i powstawanie cukrów prostych, które termity mogą metabolizować. W ten sposób uzyskują energię z niezwykle trudnego do strawienia źródła, jakim jest rozkładające się drewno.

Ostatecznie należy zauważyć, że niektóre termity wytwarzają własny enzym zdolny do metabolizowania celulozy, w tym przypadku celulazę. Jak wskazują badania, nawet przy takiej zdolności gatunki nadal polegają na bakteriach jelitowych, które wykonują większość pracy.

Na koniec należy zauważyć, że termity nie rodzą się z symbiotycznymi mikroorganizmami w przewodzie pokarmowym. Młodociane osobniki muszą żywić się materią już przetworzoną wewnątrz kopca termitów, aby je uzyskać i rozpocząć w ten sposób trawienie organicznej materii roślinnej.

Ekologiczna rola termitów

Zrozumienie tego, co jedzą termity, obejmuje rozpoznanie, że w naturalnym ekosystemie istnieją niezwykle złożone relacje symbiotyczne. Bez bakterii w układzie pokarmowym owady te nie byłyby w stanie metabolizować martwej materii roślinnej, a zatem nie mogłyby istnieć. Coś podobnego dzieje się z wieloma gatunkami karaluchów (bliscy krewni).

Termity mają reputację szkodników i paskudnych owadów, ale w rzeczywistości doskonale przetwarzają materię organiczną, która nie ma już żadnego zastosowania w ekosystemach. Pamiętaj, że tylko niewielka ich mniejszość jest plagą dla ludzi, więc szanowanie ich jest obowiązkiem.