Gigantyzm i karłowacenie wyspowe: na czym polegają?
Trendy ewolucyjne znane jako wyspowy gigantyzm i wyspowe karłowacenie występują u gatunków rodzimych na wyspach na całym świecie. W tym artykule powiemy Ci wszystko, co warto wiedzieć o tych dwóch zjawiskach.
Gigantyzm wyspowy i karłowacenie wyspowe – na czym polegają?
Zanim przejdziemy do szczegółów i przykładów, zacznijmy od zdefiniowania pojęć i wyjaśnienia, czym dokładnie są gigantyzm wyspowy i karłowacenie wyspowe.
Oba zjawiska dotyczą trendu ewolucyjnego u zwierząt (i niektórych roślin), które żyją na wyspach z dala od dużych mas lądowych.
Gigantyzm wyspowy polega na zwiększaniu rozmiaru. Przedstawiciele danego gatunku stają się więksi niż ich przodkowie.
Istnieją trzy główne przyczyny tego zjawiska:
1. Brak drapieżników
Małe zwierzę jest bardziej narażone na zjedzenie przez większe. Z drugiej strony małemu zwierzęciu łatwiej jest się ukryć. Ale jeśli na wyspie nie ma drapieżników, nie będzie przeszkód ku temu, by zwierzę zwiększało swój rozmiar.
2. Brak przeciwników
Jedną z innych potencjalnych przyczyn gigantyzmu wyspowego jest to, że dany gatunek nie ma konkurentów walczących o te same zasoby.
Zasadniczo oznacza to, że wszystko, co oferuje wyspa zwierzę ma tylko dla siebie. Może więc jeść do syta, wybierać najlepsze kąski i dzięki temu rosnąć.
3. Dostępność ofiary dużych rozmiarów
Kiedy potencjalna ofiara jest zbyt dużych rozmiarów, gatunek będzie musiał się przystosować. Jednym ze sposobów na to jest zwiększenie własnych gabarytów.
Karłowacenie wyspowe jest zasadniczo przeciwieństwem gigantyzmu. Jest to zjawisko bardziej powszechne niż mogłoby się wydawać. Izolacja w małym środowisku, takim jak wyspa, powoduje również, że niektóre zwierzęta zmniejszają rozmiar, aby przystosować się do braku zasobów.
Gigantyzm wyspowy – przykłady
Dobrym przykładem gigantyzmu wyspowego są gryzonie i ptaki. Jednak zjawisko to nie ogranicza się tylko do nich. Chociaż większość gatunków, które wyewoluowały do rozmiarów znacznie większych niż normalnie, wyginęła, kilka z nich wciąż istnieje. Oto parę z nich:
1. Żółw słoniowy
W rzeczywistości mianem “żółwi słoniowych” określa się 10 różnych gatunków żółwi, (takich jak te na zdjęciu powyżej) i wszystkie one są spokrewnione.
Zamieszkują archipelag wysp (Wyspy Galapagos, Wyspy Żółwie) na Oceanie Spokojnym (należących do Ekwadoru). Są to największe żółwie na świecie.
Do gatunku (Chelonoidis niger) należą żółwie, które mogą mierzyć ponad 150 cm długości i ważyć prawie pół tony. Jeszcze bardziej zdumiewająca jest ich długowieczność – mogą dożyć nawet 170 lat!
2. Weta – gigantyzm wśród owadów
Są to jedne z największych i najcięższych owadów na świecie. Zamieszkują Nową Zelandię. Przedstawiciel weta może mierzyć prawie 10 cm i ważyć 70 gramów. Samce są większe niż samice. Są też znacznie bardziej agresywne.
W ciągu dnia chowają się w dziurach i drzewach. Gdy nadchodzi noc, wychodzą na polowanie. Zaopatrzone są w niezwykle potężne szczęki i z łatwością zjadają chrząszcze i ćmy.
3. Fossa madagaskarska
To mięsożerny ssak endemiczny dla Madagaskaru. To także największy naturalny drapieżnik na wyspie. Współczesna fossa jest dwa razy dłuższa i dwa razy cięższa niż jej przodkowie.
Samce tego gatunku mogą mieć do 85 cm długości (z ogonem o zbliżonej długości) i ważyć do 9 kilogramów.
Przykłady karłowacenia wyspowego
Proces karłowacenia wyspowego jest najbardziej powszechny u ssaków, chociaż zdarzają się przypadki karłowatych gadów. Oto kilka przykładów:
1. Lis wyspowy
Jest to małe zwierzę z rodziny psowatych pochodzące z wysp w pobliżu Santa Barbara na wybrzeżu Kalifornii. Niestety jest ono również zagrożone wyginięciem.
Jest to najmniejszy gatunek lisa w Ameryce Północnej, o ciele mniej więcej tego samego rozmiaru co kot domowy. Zwykle mierzy około 50 cm długości (z 20-centymetrowym ogonem) i waży 2,5 kg.
2. Krokodyl kubański
Jest to najmniejszy gatunek krokodyli na świecie (nigdy nie przekraczający długości 3,5 m).
Jak sama nazwa wskazuje, zwierzęta te zamieszkują Kubę (i mają bardzo ograniczone siedlisko – 2 obszary bagienne na wyspie). Jedzą ptaki, ryby i ssaki. Mimo niewielkich rozmiarów gady te są wyjątkowo niebezpieczne.
Gigantyzm i karłowatość wyspowa – podsumowanie
Zarówno gigantyzm wyspowy, jak i karłowacenie wyspowe to ewolucyjna odpowiedź na zamieszkiwane przez zwierzęta siedlisko. Niestety, w wielu przypadkach, z powodu czynników zewnętrznych, takich jak wpływ człowieka, te gigantyczne lub skarłowaciałe zwierzęta ulegają wyginięciu.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Lomolino, M. V. (2005). Body size evolution in insular vertebrates: Generality of the island rule. Journal of Biogeography. https://doi.org/10.1111/j.1365-2699.2005.01314.x