Mrówkojady: zwierzęta, które jedzą mrówki
Mrówkojady używają pazurów do robienia otworów w mrowisku i wykorzystują do tego swój długi pysk, lepką ślinę i sprawny język. Kiedy myślimy o zwierzętach, które jedzą mrówki pierwszym osobnikiem, który przychodzi na myśl jest mrówkojad.
Jednak wiele innych gatunków żeruje na tych owadach: ptaki, pajęczaki, jaszczurki, ropuchy i inne stawonogi, takie jak chrząszcze i inne mrówki.
Zaskakujące jest to, że mrówki są bardzo pożywnym pokarmem:
- Badania wykazały, że owady te mają o 32% więcej białka niż mięso w stosunku do swojej objętości.
- Są źródłem błonnika: sztywne struktury ich ciał dostarczają błonnika i mikroelementów, które sprzyjają ruchomości przewodu pokarmowego i wzmacniają regenerację tkanek i mikroflory jelitowej.
Dlatego nie jest zaskakujące, że wiele zwierząt uczyniło z tych bezkręgowców swój ulubiony przysmak. Czytaj dalej, jeśli chcesz dowiedzieć się więcej.
Myrmecophagia
W tłumaczeniu z greckiego słowo myrmecophagy dosłownie oznacza „jeść mrówki”. Jednak chociaż termity nie są mrówkami, to określenie obejmuje także zjadacze termitów.
Dzieje się tak, ponieważ nawyki życiowe zwierząt, które jedzą mrówki i tych, które jedzą termity są podobne. Ale, co ważniejsze, adaptacje wymagane do żywienia się mrówkami i termitami są analogiczne. Mrówki i termity są ważnym źródłem łatwo dostępnego białka.
Mrówkojady: przykład ewolucji zbieżnej
U ssaków gatunki myrmecophagous opracowały szereg adaptacji, które ułatwiają im chwytanie mrówek. Warto wiedzieć, że przystosowania te rozwinęły zwierzęta z różnych grup taksonomicznych. Widać to w co najmniej pięciu niezależnych grupach lub liniach:
Rodzina kolczatkowatych, należąca do rzędu monotremów:
Wiadomo, że są jedynymi ssakami, które składają jaja. Kolczatki wyglądem przypominają jeże, ponieważ mają duże kolce. Zamieszkują wyspy Nowej Gwinei, Salawati, Australii, Tasmanii i innych mniejszych wysp w pobliżu ich wybrzeży.
Rodzina Mirmecobiae z rzędu dasiuromorfos:
Ta rodzina ma unikalny gatunek, mrówkożer workowaty (Myrmecobius fasciatus). Ten mrówkożer workowaty występuje tylko w niektórych odległych rejonach południowo-zachodniej Australii. Jest to zwierzę stanowe Australii Zachodniej.
Rodzina Manidae z rzędu folidotów:
Jest to rząd ssaków łożyskowych pokrytych dużymi łuskami, popularnie zwanymi łuskowcowatymi. Rodzina zawiera osiem żywych gatunków i zamieszkują one tropikalne regiony Afryki i Azji.
Rodzina Orycteropodidae z rzędu Tubulidentata:
Ma tylko jeden żyjący gatunek, mrównik afrykański (Orycteropus afer). Są to bardzo prymitywne ssaki łożyskowe, spokrewnione z tenrekami, słoniami i damanami. Są szeroko rozpowszechnione w całej Afryce Subsaharyjskiej.
Podrząd Vermilingua, rzędu włochaczy:
Są znane jako mrówkojady. Pochodzą z Ameryki Środkowej oraz Północnej i Środkowej Ameryki Południowej. Obejmuje dwie rodziny, Cyclopedidae (1 gatunek) i Myrmecophagidae (3 gatunki):
- Mrówkojadek jedwabisty (Cyclopes didactylus)
- Tamandua północna (Tamandua mexicana)
- Tamandua (Tamandua tetradactyla)
- Mrówkojad wielki (Myrmecophaga tridactyla)
Mrówkojady i ich przystosowanie do środowiska
Wszystkie gatunki myrmecophagous wykazują szereg adaptacji, które ułatwiają chwytanie mrówek i termitów:
- Pierwsza to redukcja lub utrata zębów w wyniku przyjęcia diety opartej na miękkiej zdobyczy.
- Druga to adaptacja ustna polegająca na wydłużeniu kufy i cienkim, lepkim języku. Ta adaptacja obejmuje obecność dużych gruczołów ślinowych.
- Dodatkowo mają silne pazury, które służą im do wykopywania mrowisk i kopców termitów.
Mrówkojady i ich język
Jeśli weźmiemy pod uwagę, że mrówkojad wielki musi codziennie spożywać około 35 000 mrówek lub termitów, możemy sobie wyobrazić, że musi mieć bardzo skuteczną strategię. Ich język ma bardzo osobliwą organizację tkanki mięśniowej i nerwowo-naczyniowej, która różni się od zwykłego wzoru u innych ssaków.
Te cechy pozwalają mu na niezwykłe obchodzenie się z językiem, w rzeczywistości może nim poruszać bardzo szybko, do 160 razy na minutę. Ponadto pokryty jest tysiącami małych haczyków zwanych brodawkami nitkowatymi, które są przydatne do trzymania owadów razem z dużą ilością śliny.
Czy mrówkojady są zagrożone z powodu ich stylu życia?
Niewątpliwie. Jednym z głównych zagrożeń, przed którymi stoją zwierzęta jedzące mrówki jest utrata ich siedlisk i spadek liczebności tych bardzo ważnych w łańcuchu pokarmowym owadów. Zwykle ta utrata różnorodności biologicznej wynika z pożarów i wylesiania.
Ostatnia uwaga
Zwierzęta jedzące mrówki są przykładem różnych linii, które osiągają te same adaptacje morfologiczne i funkcjonalne na różnych ścieżkach ewolucyjnych. Odkrycie to nie jest całkowicie zaskakujące, ponieważ wiadomo, że prymitywne ssaki były początkowo owadożercami.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Reiss, K. Z. (2001). Using phylogenies to study convergence: the case of the ant-eating mammals. American Zoologist, 41(3), 507-525.
- Reyes-Prado, H., Pino-Moreno, J. M., García-Pérez, Á., & Carlos, S. (2016). Determinación del valor nutritivo de las hormigas “chicatanas” Atta mexicana S. 1858 (hymenoptera-formicidae) en el estado de morelos, méxico. Entomología mexicana, 3: 770−774
- Casali, D. M., Martins‐Santos, E., Santos, A. L., Miranda, F. R., Mahecha, G. A., & Perini, F. A. (2017). Morphology of the tongue of Vermilingua (Xenarthra: Pilosa) and evolutionary considerations. Journal of morphology, 278(10), 1380-1399.
- Delsuc, F., Metcalf, J. L., Wegener Parfrey, L., Song, S. J., González, A., & Knight, R. (2014). Convergence of gut microbiomes in myrmecophagous mammals. Molecular ecology, 23(6), 1301-1317.