Goryl górski: wyjątkowy przedstawiciel naczelnych
I chociaż praktycznie każdy z gatunków zwierząt zasługuje na uwagę wszystkich ludzi, to jednak są wśród nich takie, które mają bez cienia wątpliwości wyjątkową historię i związek z ludźmi. Jednym z tych zwierząt, które zasługują na naszą szczególną uwagę wszystkich, jest właśnie goryl górski.
Obecnie naukowcy twierdzą, że na wolności pozostały już tylko dwie odrębne grupy tego ciekawego podgatunku. Odosobniony styl życia, jaki preferuje goryl górski doprowadził do zjawiska kojarzenia krewniaczego, które w poważny i niezwykle negatywny wpłynął na populację tego zwierzęcia z powodu wybuchu groźnych dla niego chorób.
Goryl górski i jego pochodzenie
Aby zobaczyć, jak wyjątkowym gatunkiem jest goryl górski, wystarczy rzucić okiem na jego położenie w systematyce biologicznej. Termin „goryl” obejmuje dwa zasadnicze gatunki: są to goryl wschodni oraz goryl zachodni.
Goryl zachodni (Gorilla gorilla) może jeszcze zostać dodatkowo podzielony rozbijany na goryle nizinne (Gorilla gorilla gorilla) i i goryle diehli (Gorilla gorilla diehli, zwany także z języka angielskiego gorylem Cross River). Natomiast spoglądając na goryla wschodniego (Gorilla beringei), widzimy kolejne dwa podgatunki. Są to goryl Grauera (Gorilla beringei graueri) i goryl górski (Gorilla beringei beringei).
Jednak bohaterem naszego dzisiejszego artykułu będzie właśnie ten ostatni gatunek, czyli goryl górski. Jest on jednym z podgatunków goryla wschodniego. Populacja goryla górskiego składa się jedynie z dwóch grup, które wciąż żyją na wolności.
Jedna z tych grup mieszka w mitycznych górach Wirunga na granicy Ugandy, Konga i Rwandy, które niedawno pojawiły się w popularnym filmie dokumentalnym. Druga grupa goryli górskich zamieszkuje w Nieprzeniknionym Lesie Bwindi w Ugandzie.
Kilka czaszek goryla górskiego wysłano swego czasu do Europy w celu ich zbadania i poprawnego sklasyfikowania. Naturalista Carl Akeley przekonał króla Belgii do utworzenia parku narodowego w górach Wirunga.
Natomiast George Schaller przeprowadził dogłębne badania na temat goryli górskich. Jego pracę kontynuowała następnie Dian Fossey. I to właśnie Fossey uczyniła ten gatunek znanym dla całego świata.
Można wręcz powiedzieć, że poświęciła ona swoje życie, aby uratować te zwierzęta przed niechybnym wyginięciem. Niestety, jej praca doprowadziła ją także do tragicznej śmierci, której przyczyną nie były jednak goryle.
Dlaczego goryl górski jest tak wyjątkowym zwierzęciem?
Te goryle można z łatwością rozpoznać po długich kępkach włosów na plecach. Ich owłosienie jest o wiele gęstsze, niż to ma miejsce w przypadku innych goryli.
Fossey wspomniała w swoich notatkach, że ten przedstawiciel naczelnych żyje w nieprzeniknionych dżunglach otoczonych zazwyczaj gęstą mgłą. Te dżungle pozostały dosłownie niewidoczne dla ludzi ze świata zachodniego od wielu setek lat.
Goryl górski, z racji bycia gatunkiem całkowicie odizolowanym od innych, przez wiele tysięcy kolejnych pokoleń był narażony na zjawisko kojarzenia krewniaczego, co jest niezwykle szkodliwe dla populacji dzikich zwierząt.
Kojarzenie krewniacze i chów wsobny oznacza po prostu rozprzestrzenianie się podobnych genów. A to z kolei niesie poważne zagrożenie dla całej populacji w odniesieniu do możliwości zwalczania chorób lub przystosowywania się do zmian w środowisku.
Ponadto kojarzenie krewniacze i chów wsobny może prowadzić do rozwoju chorób genetycznych lub wad rozwojowych. Dian
Fossey wspomniała na przykład w swoich notatkach o osobnikach mających wyraźne deformacje ciała, takie jak sześć palców na każdej dłoni. Jest to jasny przykład negatywnego wpływu izolacji na pulę genetyczną gatunku.
Koszt uratowania goryla górskiego przed wyginięciem
Goryl górski nie tak dawno znalazł się dosłownie na skraju wymarcia. Wysiłki Diany i innych naukowców mające na celu uratowanie tych wspaniałych zwierząt doprowadziły wkrótce do podwojenia liczebności ich populacji.
Mimo tego koszt tego przedsięwzięcia jest naprawdę wysoki. Zespół weterynaryjny znany po potoczną nazwą „Gorilla Doctors” stale opiekuje się tymi zwierzętami.
Sława, która pomogła Dianie Fossey zwiększyć nieco tempo realizowanego przez nią projektu, doprowadziła również do zwiększenia turystyki.
Oznacza to, że goryle mają zapewnioną nie tylko opiekę weterynaryjną, ale także rośnie ich popularność dzięki obecności wielu kamer telewizyjnych skierowanych na ich środowisko życia i na same te zwierzęta.
Pomaga to rzecz jasna zwiększyć dostępne środki finansowe przeznaczone na ich ochronę. Zwiększa to jednak zarazem ryzyko przenoszenia chorób ludzkich na goryle. Wirusy i choroby układu oddechowego zabiły wiele z tych zwierząt. Dlatego właśnie turyści muszą nosić maski i trzymać się z dala od poszczególnych zwierząt.
I chociaż ten wyjątkowy sposób ochrony przyrody przełożył się także na sporadyczne wypadki u zbyt wścibskich turystów, to jednak warto pamiętać o tym, że goryl górski jest ogólnie rzecz biorąc zwierzęciem bardzo spokojnym.
I jako taki, rzadko czuje się zagrożony, nawet mimo obecności dziesiątek ciekawskich oczu, które towarzyszą tym zwierzętom w lesie praktycznie co krok.
Dziedzictwo pozostawione przez Dianę Fossey
Zaraz na początku, kiedy tylko Dian Fossey zaczęła swoje badania nad życiem i zachowaniem tych zwierząt, to błyskawicznie uświadomiła sobie, że zaraz znikną z powierzchni planety, jeśli czegoś z tym problemem nie zrobi.
Polowanie na goryle w celu pokazania ich w Ameryce i Europie, wkraczanie na tereny zajmowane przez ludzi, kłusownictwo i utrata naturalnych siedlisk poważnie wpłynęły na przetrwanie goryla górskiego.
To, co zrobiła Dian Fossey, to nie tylko samo badanie gatunku. Stworzyła ona także patrole składające się ze strażników i psów, których zadaniem jest chronić goryle górskie przed kłusownikami. Na dodatek patrole te usuwają także wszelkie pułapki i zagrożenia z naturalnego siedliska goryli.
Fossey pracowała również nad zachowaniem większej części siedliska goryli. A także dostarczyła światu szczegółowej wiedzy na temat znaczenia ratowania tych wspaniałych zwierząt. Wielu ludzi wierzy, że bez niestrudzonych wysiłków Dian Fossey goryl górski już dawno by wyginął.
Dziś na szczęście ponad 800 osobników tego podgatunku wciąż żyje w nieprzeniknionych dżunglach Afryki. Mamy nadzieję, że ich populacja będzie nadal stopniowo rosła.