Ceza Tasmaları, Davranış Problemlerine Sebep Oluyor
Uzun zamandır, boğma veya şok tasmaları köpek davranışlarını düzeltmek için etkili araçlar olarak görülmüştür. Bununla birlikte, zaman içinde çeşitli ceza tasmalarıyla ‘düzeltilmiş’ köpeklerin iyileşmediğini de gördük. Bu köpekler iyileşmek yerine yeni davranışsal problemler geliştirirler.
Ceza tasmaları nedir?
Ceza tasması, bir tip eğitim tasmasıdır. Bu tasmalar köpeğe takılır ve kötü bir davranış gösterdiklerinde onlara rahatsızlık verir.
Elektrikli tasmalar, köpeğin sahibi uzaktan bir düğmeye bastığında titrer veya köpeğe bir elektrik şoku verirler. Veya bu tasmalar sadece köpeğiniz havladığında boynunda oluşan titreşimle aktive olmaya da ayarlanabilirler.
Boğma tasmalar ise tasmanın kayışı çekildiğinde köpeğinizin boynuna batan metal veya plastik çiviler kullanır. Bu tasmalar, köpeğinizin davranışını düzeltmek için tasma kayışını çektiğinizde de boynunu sıkıştıracaktır. Öte yandan boğma tasmaları, köpeğinizin boynunda sürekli olarak sıkılabilen hareketli tasmalardır.
Bu tasmalar yıllardır köpek eğitiminde kullanılmıştır. Bir süre için etkili oldukları ve ceza tasmaları ile eğitilmiş köpeklerin daha iyi davranmayı öğrendiği düşünülmüştür. Ancak, bu tasmaların sadece etkisiz olmakla kalmayıp aynı zamanda yeni sorunlara yol açtığı da görülmüşür.
Aslında, hala bu tür tasmaları kullanan çok sayıda köpek eğitmeni vardır. Ancak, bu tasmalar bazı yerlerde yasa dışıdırlar. Bu, birçok Avrupa ülkesini ve dünyadaki birçok diğer yeri içerir. ABD’de, bu yasalar belirli eyaletlerde uygulanmaktadır.
Köpeklerde neden ceza tasmaları kullanılır
Bir köpek sahibinin, köpekleri için bir ceza tasması kullanmak zorunda kalmasının birçok nedeni vardır. Normalde bu, profesyonel bir köpek eğitmeni olmayan birinin, mesela büyük köpekleri olan bir komşunun, verdiği kötü tavsiyelerin sonucudur. Ayrıca bu kötü tavsiye yeni tasma satmak için fırsat kollayan bir veterinerden de gelebilir.
Genel olarak, ceza tasmaları kullanan köpek sahipleri, bu tasmaları köpeklerinin davranışsal bir problemini düzeltmek için kullanır. Örneğin, tasma kayışlarını çekmeleri, saldırgan olmaları veya sokakta çok enerjik olmaları gibi.
Ancak, ceza tasmaları davranışsal problemlere bir çözüm değildir. En iyi ihtimalle, ilk sorunu gizlerler. Başka bir deyişle, köpek sadece bir elektrik şoku veya boynuna batan dikenler gibi rahatsız edici şeyleri yaşamamak için nasıl davranması gerektiğini öğrenir.
Bu davranış problemini çözmez, sadece gizler. Sahibinin ceza tasmasını çıkardığı veya köpeğin yaşadığı acıyı arttırdığı gün, davranışın yeniden ortaya çıkacağı gündür. Bir davranış sorununu düzeltmek için sorunun kökenine inmeniz gerekir. Ve çözüm asla bir tasma olamaz.
Ceza tasmalarını kullandığınızda ortaya çıkan davranış sorunları
Eğitim tasmaları, bir köpek yaramazlık yaptığında bunu ortadan kaldıracak bir çözüm değildir, bunun yerine köpeğin davranışını daha da kötüleştirirler veya yeni sorunlara neden olurlar.
Çoğu zaman, bir köpeğin kötü davranışı, köpeğin günlük yaşamında bir sorun olduğunu gösterir. Örneğin, stres, korku ya da acı yaşıyor olabilirler. Örnek olarak, stresi yüksek olan köpeklerin çok fazla havlaması normaldir. Bu durumlarda, bir havlama kontrol tasması sorunu çözmez. Sadece havlamayı durdurur. Ancak en başta havlamaya neden olan problem hala devam etmektedir.
Büyük bir problemin belirtilerini ortadan kaldırmak bir çözüm değildir, geçici bir bandajdır. Köpeğiniz üzgünse ve buna sebep olan sorunu düzeltmezseniz, belirtiler başka şekillerde ortaya çıkacaktır. Örneğin, havlamak yerine evdeki eşyalara zarar verebilirler.
Ayrıca, köpeğinizi sürekli olarak tatsız durumlara maruz bırakmak, daha önce sahip olmadıkları davranış sorunlarının ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu durum, davranış kuralları ve Pavlov’un klasik koşullanma kuramı ile aynı çizgidedir.
Örneğin, bir köpek sahibi, tasmasının kayışını çekmeyi bırakması için köpeğine boğma tasma takabilir. Ancak, köpek acı çekecek veya sokakta olduklarında rahatsız olacaktır. Aynı şekilde, bisikletli biri yaklaştığında, başka bir köpek “merhaba” demeye geldiğinde, bir ses olup şaşırdığında ve benzeri durumlarda da aynı şey yaşanacaktır.
Köpek, kafasında bu durumların her birini; hissettiği acı ile tutarsız bir şekilde ilişkilendirmeye başlar. Zamanla tanımadığı bir köpek her yaklaştığında acı hissedeceğini düşünmeye başlar. Bundan dolayı, tasması sıkılmasın diye diğer köpeklerden uzak durmak için elinden geleni yapar.
Bu temel öğrenme mekanizması sonucunda köpekler, diğer köpeklere, çocuklara, bisikletçilere, çöp kamyonuna vb. karşı saldırgan olmaya başlayacaktır. Beyinlerinin bu şeyleri nasıl ilişkilendireceğini bilmek imkansızdır.
Korku ve stres, ceza tasmaları olan köpeklerde görülen yaygın duygulardır. Bu iki duygu, neredeyse sahiplerin istemediği tüm davranış sorunlarına neden olur: Saldırganlık, aşırı havlama, tasma kayışı çekme, diğer köpeklerin etrafında iyi davranamama, evin etrafındaki şeylere zarar verme, vb.
Ceza tasmalarına alternatifler
Neyse ki, son yıllarda hayvan psikolojisi ve köpek eğitimi gelişmiştir. Doğru şekilde eğitilmiş eğitmenler ve köpeklerine doğru şekillerde bir şeyler öğretmek isteyen aileler, köpeklerinin davranış sorunlarını düzeltmek için zaten birçok başka yöntem ve araç kullanmaktadır. Ayrıca, köpeklerini eğitmek için korku veya acı kullanmaya başvurmalarına da gerek yoktur.
Bir köpeğin davranış sorunlarını düzeltmenin gerçekten etkili olan tek yolu, sorunun kökenine ulaşmaktır. Bu şekilde geçici bandajlar kullanmazsınız ve köpeğinizin davranışındaki değişiklikler uzun ömürlü olur.
Veteriner çalışmaları, ceza tasmaları kullanan köpeklerin diğer köpeklerden %55 daha fazla stres yaşadığını keşfetmiştir. Bu tür eğitim tasmaları korku yaratır. Ve bundan dolayı birçok başka davranış problemini de ortaya çıkarır.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- China, L., Mills, D. S., & Cooper, J. J. (2020). Efficacy of dog training with and without remote electronic collars vs. a focus on positive reinforcement. Frontiers in Veterinary Science, 508.
- Blackwell, E., & Casey, R. (2006). The use of shock collars and their impact on the welfare of dogs. University of Bristol.
- Ziv, G. (2017). The effects of using aversive training methods in dogs—A review. Journal of veterinary behavior, 19, 50-60.