Papağanlar Söyledikleri Kelimeleri Anlayabilir Mi?
Herkes papağanların duydukları sesleri tekrar edebilme yeteneklerini bilir. Hatta dilimizdeki bazı kelimeleri tane tane açık bir şekilde söyleyebilirler. Peki papağanlar ne söylediklerini biliyor mu? Ya da sadece duydukları şeyleri tekrar mı ediyorlar? Bu yazıda bu soruları cevaplamaya çalışacağız.
Papağanlar duydukları kelimeleri ve sesleri neden taklit edebiliyorlar?
Bazı kuşlar, duydukları sesleri taklit etmelerine yarayan doğal bir yeteneğe sahiptir. Bu inanılmaz yeteneğe sahip olmalarını sağlayan şeyse, fistül isimli bir organdır. Bu organ sayesinde ses çıkarırlar.
Fistülü kemikten bir kutu gibi düşünebilirsiniz; bu kemik yapı, birbirine kaynamış ve genişletilmiş halkalardan oluşur. Titreşimi üreten zarlar ve bronşlar bu bölgenin içinde bulunur.
Her kuşun kompleks ve kendine özgü ses çıkarmasının nedeni, fistül yapısının farklı olmasından kaynaklanır. Buna ek olarak, bu organın şekli ve boyutu kuştan kuşa fark eder. Aynı durum titreşimi üreten zarlar ve kaslar için de geçerlidir.
Genel olarak bu organın yapısı ne kadar karmaşık olursa, o kadar sofistike ve çeşitli sesler ortaya çıkar. Kanaryalar gibi ötücü kuşlar, bu organlarının kompleks yapısı sayesinde farklı ve çeşitli sesler çıkarma yeteceğine sahiptir.
Peki papağanların fistülü neye benziyor?
Papağanlar aslında ortalama karmaşıklıkta bir fistül yapısına sahiptir. Daha önce de söylediğimiz gibi, bu tür kuşlar yeteneklerini en iyi şekilde nasıl kullanacağını çok iyi biliyor. Zekaları, öğrenme becerileri ve doğuştan gelen yatkınlıkları bu organlarını kullanma becerilerini direkt olarak etkiliyor.
Birçok papağan türü var ve her birinin fistülü farklı kompleks yapılardan meydana geliyor. Tüm türler arasında kırmızı kuyruklu gri papağanlar en konuşkan ve zeki kuş türü olarak biliniyor.
Aslında, bir gri papağan türü olan Alex isimli bir kuşun hikayesi bu konuyu daha iyi anlamamıza yardımcı olabilir. Psikolog Irene Pepperberg kuşların bazı kelimelerin ne anlama geldiğini anladığını gösteren bir deney gerçekleştirdi.
Papağanlar söyledikleri şeyleri anlıyor mu?
Şimdi size bu çalışmadan bahsedeceğiz ve bu sayede Irene ve Alex’in hikayesini daha yakından incelemiş olacağız. 1970’li yıllarda Irene, Alex isimli kuşu henüz 1 yaşındayken sahiplendi.
30 yıl boyunca Irene hayatını Alex’i eğitmeye adadı; bazı testlerle ve ödüllendirme yöntemleriyle farklı şeyleri öğrenmesi konusunda onu teşvik etti. Bu sürecin sonunda elde ettiği sonuçlar inanılmazdı. Alex 50’den fazla eşyayı ismiyle öğrendi ve 100’den fazla kelimeyi ezberledi.
Bu çalışma, Alex’in 5 yaşındaki bir çocuğun zekasına sahip olduğunu gösterdi. Bu etkileyici teste göre, bu kuş türü dokunduğu objenin rengini ve şeklini idrak edebiliyordu. Daha da fazlası, bu çalışma sayesinde Alex’in 1’den 6’ya kadar sayıları ayırt edebildiğini de öğrenmiş olduk.
Doğru ve tam bir iletişim, bireyin ne söylediğini gerçekten anlamasını gerektirir. Bir kişinin belirli kelimelerin anlamını anladığını göstermesi için bu bağlamda mantıklı bir karşılık vermesi gerekir.
Öyleyse Alex’in başarabildiği bu zorluklar, papağanların ne dediklerini anladığının kanıtıdır. Düşündüğünüzün aksine, onlara ödül verdiğiniz için bunun karşılığında duydukları şeyleri rastgele tekrarlamakla kalmıyorlar.
Papağanların söyledikleri şeyleri anlayıp anlamadığını nasıl anlarsınız?
Irene, bu çalışmasıyla vardığı sonucu anlattığında muhtemelen bilim dünyası da aynı soruyu sordu. Bu yüzden İrene daha bilimsel ve istatiksel seviyede bu çalışmasını modifiye etmeye karar verdi. Bu şekilde Alex’in sadece şans eseri veya tesadüfen bu şekilde davranmadığını göstermiş olacaktı.
Irene’nin başka gri papağanlara erişme imkanı olmadığı için bu testleri Alex’in üzerinde yapmaya devam etti. Ancak bir sorun vardı, aynı testi 10-20 dakika boyunca yaptığı zaman Alex yoruluyor ve strese giriyordu.
Maalesef bu testlerden kısa süre sonra Alex hayata gözlerini yumdu. Öldüğünde sadece 31 yaşındaydı. Kırmızı kuyruklu gri papağanlar ortalama 50 yıl kadar yaşayabildiği için Alex öldüğünde aslında çok gençti. Irene hem en yakın dostunu hem de araştırmasının ana ögesini kaybetmişti.
Kimse Alex örneğinin bu konu için önemli bir referans noktası olduğunu inkar edemez. Alex’in muhteşem yeteneği sayesinde, papağanların söyledikleri kelimeleri anladığını bilimsel olarak kabul etmeye çok yaklaşmıştık.