Kaliforniya Akbabası: Doğanın Temizlik Takımının Parçası
Kaliforniya akbabası, Kuzey Amerika’nın en büyük uçan kara kuşudur ve bir zamanlar batı göklerinde hüküm sürmüştür. Ne yazık ki bu türün nüfusu, 20. yüzyılın büyük bölümünde, neslinin tükenmesini önlemek amacıyla sert önlemler alınana kadar azalmıştır.
Kaliforniya’daki akbaba nüfusu, 1970’lerin sonunda yalnızca 22’ye kadar gerilemişti. Özgürce uçan son akbaba grubu 1987 yılında, türü korumak için esaret altına alındı. Akbabaları yeniden doğaya salma çabaları 1992 yılında başladı ve günümüzde de devam ediyor.
Kaliforniya Akbabası: Anatomisi ve yaşam alanı
Bu güzel kuş türünün örnekleri baştan kuyruğa kadar 115-140 cm arasındadır. Buna ek olarak, belli bir cinsel ikibiçimlilik görülse de cinsiyetler arası boyut farkı oldukça düşüktür. Genelde olduğu gibi, erkekler dişilerden daha büyüktür.
Bu türün yetişkinlerinde kanat açıklığı 3 metreyi bulabilir. Kaliforniya akbabaları siyah üzerine beyaz lekelidir ve kafalarında birkaç tüy bulunur. Kafalarının rengi beyazdan turuncuya ve kırmızımsı mora kadar değişiklik gösterir.
Kaliforniya akbabalarının çıplak kafaları, çürümüş etle beslendikleri sırada kafalarını cesedin içine sokmaları gerektiğinden, hijyen sağlayacak biçimde adapte olmuştur.
Akbabalar, kanyonlar ve dağları içeren kayalık, ormanlık bölgelerde yaşar. Bunun dışında Kaliforniya’nın merkezinde ve güneyinde kalan dağlarda da görülürler. Yuvalarını rahat ve kalıcı şekilde inşa edebilmeleri için kalıcı yuvaları kayalık uçurumlara ve molozlara sahip olmalıdır.
Beslenme alışkanlıkları
Kaliforniya akbabalarının ekosistem için hayati öneme sahip diyetleri, insanlar için pek de iştah açıcı değildir. Gerçek şu ki, ölü hayvanların güvenli bir şekilde ortadan kaldırılmasında önemli bir rolü olan bu kuşlar, doğanın temizlik ekibinin bir parçasıdır.
Bu tarz leş yiyicilerin önemli bir kesiminin çevre üzerinde büyük bir etkisi vardır. Genelde akbabalar geyik, sığır, koyun gibi büyük hayvanların leşlerini tercih ederler. Ancak tavşan ve sincapla beslendikleri de görülür.
Genelde taze cesetleri tercih eden akbabaların, oldukça bozunmuş hayvanları yediği de olur.
Akbabalar yiyecek bulabilmek için günde 20 km’ye yakın uçabilir ve görsel keskinliği sayesinde besin bulabilir. Yetişkin akbabalar, bazıları bunun iki katını tüketebilse bile, günde ortalama 1,5 kg et tüketirler.
Koruma çabaları
Ne yazık ki Kaliforniya akbabalarının nesli tükenmenin eşiğinde. Örneğin 1986’nın sonlarında yalnız yaşayan yalnızca 3 erkek mevcuttu. Bu sayı, 1984 yılında sayılan 15 vahşi kuştan (bunların 5’i üreme çiftleriydi) düşmüştü.
Kaliforniya ve San Diego’da uygulanan birkaç yıllık başarılı korunaklı yetiştirme programının ardından 1990 yılında birkaç örnek doğaya geri salındı.
Sonuçları zaman gösterecek; ancak akbaba örneği, nispeten rahatsız edilmemiş yaşam alanlarının korunması gibi önemli koruma görevlerini desteklemenin ne kadar önemli olduğunu gösteriyor.
Kaliforniya Akbabası: Üremesi
1990’lardan bu yana 120’nin üzerinde Kaliforniya akbabası doğal yaşam alanlarına geri salındı, ancak ölüm oranları hala yüksek. Ayrıca esaret altında yetişen kuşların sosyalleşmeleri de oldukça zor. Ek olarak, üremelerinin sürekliliğini sağlayabilmek için uzun vadeli bir planla korunaklı yetiştirme programları da devam ediyor.
Kaliforniya akbabalarının sayısının son on yılda bu denli düşmesinin nedeni hala bilinmiyor. Bununla birlikte bu düşüşe etki eden faktörleri arasında zehirlenme, kimyasal kirlenme, doğal ortamların azaltılması ya da yok edilmesi ve gıda kaynaklarının azlığı gösteriliyor.
Çiftçilerin çakallar için yerleştirdiği zehirli yemleri tüketmeleri, akbaba ölümlerinin bilinen sebeplerinden biri. Çiftçiler tarafından vurulan hayvanları yedikleri için ortaya çıkan kurşun zehirlenmesi de öyle…
Üreme alışkanlıkları
Kaliforniya akbabalarının ortalama yaşam süresi esaret altında 37, doğal yaşam alanlarındaysa ortalama 45 yıl. Üreme dönemleri, ortalama 6 yaşlarındayken başlar. Tam olgunluğa eriştiklerinde erkekler kanatlarını açarak ve sağa sola sallanarak kur yaparlar.
Dişi, erkeğin kurunu kabul ettiğinde, hayat boyu eşleşirler. İki yılda bir yumurta bırakırlar ve kuluçka süreleri ortalama 56 gündür. Yumurtalar şubat ve nisan ayları arasında çatlar.
Kaliforniya akbabaları yuvalarını uçurum yanındaki ya da kayalık çıkıntı ve yarıkların arasındaki mağaralara inşa eder. Her iki ebeveyn de yuvadan ayrılmadan önce bir yıl boyunca bakımlarına muhtaç olacak civcivlerin doğumuna kadar yumurtalardan sorumludur.