Filleri Etkileyebilecek Viral Enfeksiyonlar
Yıllarca, hem yapılarından hem de bünyelerinden dolayı filleri sağlık ve uzun yaşamla ilişkilendirmişizdir. Ancak onlar da hastalanabilir. Bu yazımızda esaret altında yaşayan filleri etkileyebilecek viral enfeksiyonlar nelerdir, onlardan bahsedeceğiz.
Gerçek şu ki, her canlı hayatının bir noktasında bir şekilde hasta olacaktır.
Filleri etkileyebilecek viral hastalıklar: Fillerde Endotheliotropic Herpesvirus (EEHV)
Fil endotheliotropic herpesvirus (EEHV) ya da Elephantid betaherpesvirus (EIHV-1), memeli türlerin çoğunda enfeksiyon yapar. Bu virüsün belli konakçıları olan Afrika filleri, çok nadir olarak ağır şekilde etkilenirler. Ancak ara konak olan Asya filleri bu hastalıktan çok çekerler.
Bulaşma ve belirtiler
Herpesvirüsü solunum yolundan girer ve pulmoner nodüllere asemptomatik bir şekilde yerleşir. Hastalanan hayvanlar letarji, anoreksi ve kolik deneyimleyebilirler. Daha sonrasında baş, hortum ve ön eklemlerde ödemler ortaya çıkabilir.
Bu hastalığın ilerlemesiyle birlikte ölümcül olan hemorajik yaraların oluşması asıl sorunun belirtisidir.
Filleri etkileyebilecek viral enfeksiyonlar: Ensefalomiyokardit
Doğal bir enfeksiyon görevi gören bu hastalık sıçanlarda görülen doğal bir hastalıktır. Ancak ciddi formları hem vahşi hem de evcil diğer memelileri etkilemektedir. Bunlar arasında hem Afrika hem de Asya filleri yer almaktadır.
Bu hastalığa neden olan virüs, Picornaviridae familyasından olan bir kardiyovirüsüdür. Kendisini miyokardiyal hücrelerde çoğaltarak dokuda hasara neden olur ve sonunda da hücreyi yok eder.
Bulaşma ve belirtiler
Bu enfeksiyon normal olarak fekal oral yoldan, kontamine gıdalar ya da sular yoluyla bulaşır. Ancak bir filden diğerine bulaşamaz.
Ensefalomiyokarditin en yaygın sonucu, kalp yetmezliğinden kaynaklı ani ölümlerdir. Ancak daha az ciddi vakalarda bu enfeksiyon anoreksiye, letarjiye ve kalp tıkanıklığı nedeniyle solunum güçlüklerine neden olabilir.
Şap hastalığı
Şap hastalığı oldukça bulaşıcı ancak çok nadir ölümcül olan viral bir hastalıktır. Asıl sorun, çiftlik hayvanlarının büyük ölçüde etkilenmesidir. Vahşi hayvanlarda ise bu enfeksiyon esaret altında yaşayan filler de dahil olmak üzere hem geviş getiren hem de geviş getirmeyen hayvanları etkilemektedir.
Şap hastalığına neden olan ajan Picornaviridae familyasına aittir.
Bulaşma ve belirtiler
Bu hastalığın bulaşması solunumla ya da enfekte hayvanlarla ve nesnelerle doğrudan temas yoluyla gerçekleşir.
Bu, ağızdaki mukoza zarında ve hayvanın eklem derilerinde veziküler ve eroziv lezyonlara neden olan bir enfeksiyondur. Kuluçka süresi 5 gündür. Bu noktada hayvan depresif ve ateşli hissetmeye başlar. Bundan sonra ağız çevresinde salya artışı ve hatta irin görünümü dahil olmak üzere, bazı klinik belirtiler ortaya çıkmaya başlar.
Çiçek hastalığı
Filleri etkileyen bir başka viral hastalık ise çiçek hastalığıdır. Tüm vücuttaki mukoza zarının ve cildin şişmesi ile karakterize edilir. Bu şişme zamanla kötüleşerek ağrılı püstül ve ülserlerin ortaya çıkmasına neden olur.
Çiçek hastalığına neden olan virüs Ortopoksvirüs sp’dir ve hem hayvanları hem de insanları etkileyen bir zoonoz hastalık olarak kabul edilebilir. Hatta, uzmanlar fillerdeki hastalığın kökeninin, Avrupa’daki hayvanat bahçelerine çocukları çekmenin bir yolu olarak bu hayvanların kullanılmalarından kaynakladığını düşünmektedirler.
Filleri etkileyebilecek viral hastalıklar: kuduz
Bu ciddi hastalığa neden olan virüs, Rhabdoviridae familyasına ait bir Lyssavirus’tür. Dünya üzerinde her yerde bulunabilir ve neredeyse tüm memeli türlerini etkileyebilir.
Bulaşma ve belirtiler
Kuduz, enfekte hayvanın salyasının başka bir hayvanın kanı ile temas etmesi yoluyla bulaşır. Yani, bir ısırık sonucu bulaşır. Bu virüsün ana enfeksiyon kaynağı etoburlar ve yarasalardır.
Kuduz olan bir fil hafif belirtilerle başlayarak daha sonrasında davranış açısından radikal bir değişim yaşayacaktır. İlk başta heyecan, saldırganlık ve hareket bozukluğu olacaktır. Daha sonrasında hayvan koma durumuna kadar gidebilecek felç aşamasına geçecektir. Son olarak da, sinir hasarı çok büyük olduğu için hayvan yaşamını yitirecektir.
Ayırıcı tanı
Veterinerler, doğru bir tanı koymak için kuduzu diğer nörolojik hastalıklardan ayırmalıdır: mesela, Tetanoz veya Botulizm gibi. Aynı zamanda, sert darbeler veya silah yaraları gibi merkezi sinir sistemini etkileyen problemleri de elemeleri gerekir.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Fowler M, Mikota S. Biology, Medicine, and Surgery of Elephants. Hoboken: John Wiley & Sons; 2008