De strijd tussen parasiet en gastheer

Parasieten bestaan vanwege schade van buitenaf, maar ze vertegenwoordigen ook een krachtig evolutionair mechanisme in de geschiedenis van de soort.

Geschreven en geverifieerd door de bioloog Samuel Sanchez.

Laatste update: 28 januari, 2023

Ziekte en epidemie staan vandaag de dag op de agenda. Van maskers tot gesloten instellingen, het is nu meer dan ooit duidelijk dat sommige organismen alleen bestaan om van ons te profiteren. Wat is coronavirus Zo niet een parasiet die van onze cellen profiteert? Er is een constante strijd tussen parasiet en gastheer, die we in dit artikel zullen ontdekken.

Parasieten hebben een langdurige relatie met alle andere levende wezens, maar de meesten van ons beseffen dit nu pas echt. Ze worden gedefinieerd als wezens die profiteren van het leven van een organisme van een andere soort (de gastheer).

Parasitisme is gebaseerd op een verliesverhouding voor de gastheer. Bijvoorbeeld, een teek zuigt bloed van een hond voor voedsel en de hond verliest gezondheid. Maar er is een ingewikkelde strijd tussen beide componenten die vol nuances zit.

We zullen nu uitleggen waarom het leven zoals wij dat kennen niet mogelijk zou zijn zonder parasieten.

Soorten parasieten

Er zijn twee hoofdtypen parasieten:

• Microparasieten: Deze zijn klein en leven in cellen. Ze vermenigvuldigen zich in de gastheer (een virus, bijvoorbeeld).
• Macroparasieten: Deze leven op het lichaam of in holtes op de gastheer. Ze groeien op de gastheer maar vermenigvuldigen zich daarbuiten (we denken hier meestal aan teken).

Bij parasieten denken we meestal alleen aan bloedzuigers, maar in werkelijkheid zijn ze sluwer dan dat. Andere soorten parasieten liggen niet zo voor de hand. Sommige profiteren van de ouderlijke zorg van soorten (voortplantingsparasitisme), terwijl andere profiteren van de diensten van een dier (sociaal parasitisme).

De oorlog tussen parasiet en gastheer

Wanneer een parasiet zich aan een gastheer hecht, begint een proces dat co-evolutie heet. Dit is een complexe gebeurtenis, omdat beide partijen in de loop van de tijd wederzijds veranderen.

Parasieten zijn niet geïnteresseerd in het doden van gastheren.

Deze zin, verrassend maar waar, laat een delicate en complexe relatie toe. De parasiet wil de gastheer zo lang mogelijk in leven houden om ervan te kunnen blijven profiteren. Wat wint een virus als het degene die het draagt doodt als het zich in zijn lichaam begint te vermenigvuldigen?

Als we erover nadenken, is de parasiet geïnteresseerd in evenwicht. Meerdere studies suggereren dat de meest aangepaste parasieten diegene zijn die weinig effect veroorzaken.

Als de gastheer zijn dagelijkse bezigheden voortzet zonder te beseffen dat hij ziek is, is de kans groter dat het virus zich verspreidt naar andere dieren van dezelfde soort. Als de parasiet daarentegen de gastheer doodt, kan hij er niet van blijven profiteren of zich vermenigvuldigen. Hoge sterftecijfers betekenen op termijn het einde van de soort.

Hoe dieren reageren

Terwijl de parasiet zich volpropt, ontwikkelt de gastheer wapens om zich ervan te ontdoen. De complexe genenhypothese stelt voor dat de gastheer voor elk nieuw kenmerk van een infectieus agens een verdediging produceert als reactie.

Zowel het complexe immuunsysteem en andere soorten barrières komen in het spel. Dieren kunnen evolueren door structuren te creëren die het voor parasieten moeilijk maken hun lichaam binnen te dringen: dikke huid, haar, eelt, slijm, en meer. Er zijn ook gedragsbarrières, waarbij dieren leren om plaatsen met veel parasieten te vermijden en zelfs zieke individuen van hun soort te herkennen.

Virussen en seks, meer verwant dan ze lijken

Deze race tussen infecteren en voorkomen kan voor beide partijen uitputtend zijn. Toch is er één belangrijk verschil: de parasiet leeft alleen om te infecteren, maar de gastheer moet zich voortplanten.

Een partner zoeken en indruk maken is uitputtend. Alleen gezonde dieren hebben daar de energie voor, terwijl dieren met parasieten hun energie zullen gebruiken om de ziekte te bestrijden. De uitdrukking “alleen de sterksten zegevieren in de natuur” gaat hier op.

Daarom kunnen alleen dieren met een krachtig immuunsysteem en effectieve barrières zich voortplanten. Tot op zekere hoogte zullen kinderen deze kracht erven, en dus beter voorbereid zijn op het bestrijden van ziekten. Parasieten zullen echter evolueren met hen om barrières te omzeilen en te blijven infecteren.

Een kwestie van kracht tussen parasiet en gastheer

Het bestaan van parasieten geeft ons een voorbeeld van natuurlijke selectie. Dit betekent dat degenen die ziekten kunnen bestrijden zich met succes zullen voortplanten, terwijl de zwakken zullen omkomen. Dit dwingt dieren om zowel immunologische als fysieke barrières op te werpen tegen de dreiging van een infectie.

Dit is een ander mechanisme van de evolutie. Zonder parasieten zou het leven zoals wij dat kennen dus niet bestaan.