Leer hier hoe mieren geboren worden!

Mieren of formicidae hebben niet gedurende hun hele levenscyclus hetzelfde uiterlijk. Als ze geboren worden zijn ze heel verschillend en ondergaan ze transformaties tot ze de typische volwassene zijn.

Geschreven en geverifieerd door de biologe Georgelin Espinoza Medina.

Laatste update: 22 december, 2022

Mieren zijn veelvoorkomende insecten over de hele wereld. Ze worden omschreven als hardwerkend, sterk, moedig. Mieren worden meestal in groepen waargenomen. Ze hebben een buitengewone organisatie die hen helpt te overleven, want hun succes berust op de verdeling van taken. Het is heel waarschijnlijk dat je er op een bepaald moment een tegengekomen bent. Weet je echter ook hoe mieren geboren worden?

Er zijn meer dan 10.000 soorten mieren of Formicidae, die op hun beurt tot de orde Hymenoptera (net als bijen en wespen) gerekend worden. Ze maken allemaal verschillende stadia door vanaf hun geboorte tot ze volwassen zijn. Lees verder om te weten te komen hoe mieren geboren worden, hoe ze zich voortplanten en wat hun levenscyclus is.

Hoe zien mieren eruit?

Mieren zijn kleine insecten (meestal niet groter dan 2 centimeter) met een lichaam dat in 3 delen verdeeld is: een grote kop met een paar schuine antennes en sterke kaken, een borststuk met 3 paar poten en een achterlijf dat bij sommige soorten een verdedigingssteker kan hebben. Er zijn ook enkele mieren met vliezige vleugels aanwezig op het borststuk.

Hun kleur is donker en ze zijn meestal zwart of bruin, maar er zijn ook mieren in rode, groenige, of gele tinten. Ze hebben een wijde verspreiding en komen bijna overal ter wereld voor, met uitzondering van Antarctica.

Sociale organisatie

Een van de belangrijke aspecten als het erom gaat te begrijpen hoe mieren ontstaan is hun organisatie, want die is helemaal niet eenvoudig. Er zijn verschillende soorten mieren of kasten binnen eenzelfde samenleving, elk met een vastgelegde functie. Het zijn de volgende:

• Koninginnen. Er kunnen een of meerdere koninginnen per kolonie zijn en ze zijn het meest hiërarchisch en het grootst, en zijn belast met het leggen van de eitjes. Het zijn mieren met vleugels in hun eerste stadia, maar de vleugels vallen af als ze in het nest gevestigd zijn. Ze kunnen 10 jaar of langer leven.
• Werksters. Het zijn vrouwtjes die geen vleugels hebben en het talrijkst en het kleinst zijn. Ze vervullen verschillende rollen binnen de mierenhoop (verdediging, voeding, en bouw, onder andere). Ze leven maar kort en elke kolonie telt honderden of duizenden exemplaren.
• Mannetjes. Ze hebben vleugels en zijn verantwoordelijk voor de paring met de koningin, zodat de nieuwe nakomelingen verwekt kunnen worden. Ze leven maar een paar dagen.

Hoe planten mieren zich voort?

De voortplanting van mieren is nogal eigenaardig, want de bevruchting van het eitje (of het ontbreken daarvan) bepaalt het geslacht van het insect. Als koningin en mannetje paren, ontstaan uit bevruchte eitjes vrouwtjes, terwijl uit onbevruchte eitjes mannetjes voortkomen.

Op deze manier hebben vrouwtjes een volledige genetische lading (want ze komen voort uit de vereniging van moeder en vader, koningin en mannetje). Mannetjes daarentegen hebben de helft van de chromosomen (die alleen van de koningin-moeder afkomstig zijn).

Zoals gezegd zijn mieren eierleggend en hun voortplanting gebeurt in de lucht, wat bekend staat als paringsvlucht. Mannetjes leiden vrouwtjes naar zich toe door chemische mechanismen of omgekeerd (door feromonen). Na de paring zoeken de koninginnen een geschikte plaats om hun eitjes te leggen, die meestal ondergronds is.

Hoe worden mieren geboren?

Deze insecten doorlopen verschillende stadia of fasen om hun levenscyclus te voltooien (ei, larve, pop, en volwassene). Na het leggen van de miereneieren (en als de dracht voltooid is) komt het uitkomen van de nieuwe leden van de kolonie, maar die arriveren in de vorm van larven.

De pasgeboren mieren zien er wormachtig uit, en zijn meestal lichtgekleurd en klein. Op hun lichaam zijn een kop en verschillende lichaamssegmenten te onderscheiden. Pasgeboren mieren zijn zacht, maar krijgen dan hardheid tijdens de groei en metamorfose.

Als voorbeeld hebben we de soort Solenopsis picea, of roofmier. Studies (Engelse link) toonden aan dat de pas uitgekomen larven zacht zijn, met een cephalisch kapsel of kop tussen 0,1 en 0,3 millimeter, terwijl ze een totale lengte van 0,1 tot 1,44 centimeter registreren. Hoewel de grootte van de larve klein lijkt, is deze verhouding voldoende voor de ontwikkeling van de mier.

Na het larvenstadium volgt het popstadium, waarin sommige exemplaren in cocons gewikkeld worden. Dat gebeurt om metamorfose te ondergaan en zich te ontwikkelen tot de typische volwassene. De totale duur van de levenscyclus is bij verschillende soorten variabel. Bij de roofmier bijvoorbeeld varieert ze van 23 tot 50 dagen, maar er zijn langere perioden waargenomen.

Geboorte van werksters

Zoals we gezien hebben, komen werksters overeen met vrouwtjes. Ze worden voortgebracht door bevruchting van het mannetje met de voortplantingsmier, de koningin. Deze heeft in haar lichaam een soort zakje (spermatheca (Engelse link)) waarin ze het sperma van deze paring bewaart en ze gebruikt het gedurende haar hele leven om de eitjes te bevruchten, behalve die van de mannetjes.

Na de paringsvlucht zoekt de koningin een optimale plaats. Als ze die gevonden heeft, verliest ze haar vleugels en neemt haar hoofdtaak over: eieren leggen. Ze probeert ze te verzorgen en te beschermen terwijl ze zich ontwikkelen in het stichtingsstadium van de kolonie.

Uit deze eitjes komen de eerste werkmieren, aanvankelijk in de vorm van larven (met hetzelfde uiterlijk als beschreven). Dan doorlopen ze het popstadium en daaruit ontstaan tenslotte volwassen werksters. De werksters zijn klaar om voor de koningin en de andere eieren te zorgen, de larven te voeden, en de kolonie te verdedigen.

Hoe worden koninginnenmieren geboren?

Net als de werksters komen koninginnen voort uit de bevruchte eitjes van de koningin en het mannetje. Ze komen tevoorschijn als larven met dezelfde kenmerken, maar zijn groter en krijgen een ander dieet, meer geschikt voor hun groei als de toekomstige basis van een kolonie. Dit gebeurt van tijd tot tijd, als de omstandigheden gunstig zijn en het nest goed gevestigd is.

Over het algemeen ontwikkelen onbevruchte koninginnen (prinsessen) vleugels, waarmee ze zich kunnen verspreiden en andere plaatsen koloniseren, waarmee ze de genoemde cyclus vervullen. Grotere koninginnen hebben meer mogelijkheden om onafhankelijke kolonies te vormen dan kleinere.

Bij sommige soorten kunnen vleugelloze koninginnen tot ontwikkeling komen. Die ontwikkelen hun kolonies zonder meer territorium te verspreiden in de buurt van het moedernest. Er zijn zelfs parasitaire koninginnen die kolonies binnendringen. Deze slagen erin de bewoners te doden of te verdrijven. Ze kunnen echter ook werksters en andere koninginnen herbergen om in hun voordeel te werken.

Hoe worden mannelijke mieren geboren?

Om mannelijke mieren te verwekken is geen sperma nodig, want ze komen uit onbevruchte eitjes. Net als de rest van de mierenkasten komt de larve uit het ei, verpopt dan en wordt tenslotte een gevleugelde volwassene, klaar om zich voort te planten. Over het algemeen is hun leven kort en sterft het mannetje na de paring.

Uitleggen hoe mieren geboren worden is ingewikkeld. Hoewel ze een fascinerende organisatie bezitten die hen groot succes in de wereld mogelijk maakt, zijn het fragiele en zorgafhankelijke insecten als ze pas uit het ei komen. Bovendien zijn de larven op het eerste gezicht onherkenbaar en zien ze er heel anders uit dan de volwassen dieren. Ongelooflijk, is het niet?