De Europese bizon: een verhaal over het overwinnen van tegenslag
Geloof het of niet, duizenden jaren geleden was het gebruikelijk om overal in Europa de legendarische Europese bizon aan te treffen. Dit dier was zeker niet exclusief voor het Amerikaanse Westen. In feite siert het nog steeds grotten zoals Altamira. Dat bewijst dat de Europese graslanden ooit het thuis waren van de bizon.
Helaas is de bizon een van de zwaarst bejaagde dieren in de menselijke geschiedenis geweest. In feite zijn zowel de Yellowstone bizon als de Europese bizon (Bison bonasus) door de jacht bijna uitgestorven.
In het geval van de Europese bizon hebben de paar exemplaren die het overleefd hebben ervoor gezorgd dat er nu een grote populatie van dit dier bestaat. Dit is te danken aan beschermingsprogramma’s.
Europese bizons die in het wild uitsterven
Duizenden jaren geleden waren het dieren in overvloed. De waarheid is echter dat de groeiende menselijke bevolking hun leefgebied geleidelijk heeft verkleind door massale houtkap en jacht. In de 14e eeuw waren er al verslagen van hun achteruitgang, toen ze verdwenen uit landen als Frankrijk.
De bizon hield het nog een paar jaar vol. Dit is te danken aan het feit dat in landen als Polen alleen koningshuizen en hun gezellen op hen mochten jagen. De Eerste Wereldoorlog zorgde er echter voor dat veel van deze dieren als voedsel werden gebruikt. Aan het begin van de 20e eeuw stierf dit dier dus in het wild uit.
De laatste vrijlevende Europese bizon leefde toen rond 1927 in de Kaukasus. Maar een van de meest succesvolle programma’s voor behoud en fokken in gevangenschap in de recente geschiedenis heeft de zaken omgedraaid.
Hoe keert de Europese bizon terug in de Europese bossen?
De waarheid is dat, hoewel er geen Europese bizon meer in het wild leefde, er nog wel exemplaren in gevangenschap waren. Zo waren er ook nog exemplaren in sommige dierentuinen.
Dus ontstond er een beschermingsinstantie voor de soort en een fokprogramma met de laatste 50 Europese bizons. En, gelukkig, maakte dit de herintroductie mogelijk van ongeveer 12 exemplaren in de bossen van Polen in de jaren 1950.
Dankzij het fokprogramma in gevangenschap, samen met herintroducties in het wild en semi-vrije omgevingen, zijn de meer dan 5.000 bizons die nu de Europese Unie bevolken afkomstig van die 12 dieren. Deze dieren leven voornamelijk in Polen, Rusland, Roemenië, Oekraïne en andere oostelijke landen.
Hoewel dit een geweldige prestatie is, moet er natuurlijk wel een prijs worden betaald. De Europese bizonpopulaties zijn genetisch arm, net als andere soorten die het uitsterven hebben overleefd, zoals de berggorilla.
Hoewel velen van hen in gevangenschap blijven, is het een feit dat bijna 3.000 Europese bizons de Europese bossen opnieuw hebben bevolkt. Dit is een geweldige prestatie, gezien het feit dat deze bedreigde soort nog niet zo lang geleden praktisch was uitgestorven.
Europese bizons maken een comeback in landelijke gebieden
De waarheid is dat de inspanningen om de Europese bizon te herintroduceren niet alleen plaatsvinden in zijn natuurlijke habitat. En sommigen noemen zijn herintroductie in landen als Spanje controversieel, ook al gebeurt dat voornamelijk in semi-vrijheid.
Anderen suggereren echter dat, hoewel de soort die 10.000 jaar geleden in Spanje leefde niet dezelfde is als de Europese bizon, dit dier dezelfde ecologische functie vervult als zijn Iberische voorouder. Het kan zelfs een geweldig hulpmiddel zijn bij het bestrijden van branden.
Bovendien creëren veel plattelandsgebieden hun eigen kleine kuddes bizons. Er zijn verschillende milieu-educatieprojecten ontstaan die te maken hebben met prehistorie en natuurbehoud. Zij gebruiken deze vreedzame dieren als een rode draad in hun taken van educatie en verrijking van de dorpen die hen herbergen.
Je kunt deze projecten vinden in Spaanse regio’s als Palencia, Asturias, Leon en Burgos. Via hen kun je leren over de biologie en ecologie van deze formidabele dieren. Dit alles terwijl je observeert hoe ze leven met andere soorten die doen denken aan prehistorische tijden, zoals Heck’s oerossen of Przewalski’s paarden.
Deze bizons lijken gunstig te zijn voor de ecosystemen. Natuurlijk moet deze herintroductie van de soort zorgvuldig en volgens wetenschappelijke criteria plaatsvinden. Dat is gunstig voor zowel de mens als voor de bizon. En wie vindt het niet spannend om weer bizons te zien zoals onze voorouders dat deden?