5 interessante feiten over tropische vissen
Tropische vissen met levendige kleuren en patronen zijn een van de prominente kenmerken van het ecosysteem van het rif. Interessant is dat deze wezens een goed ontwikkeld gezichtsvermogen hebben en verschillende kleuren en kleurpatronen kunnen herkennen.
De wetenschappelijke kennis op dit gebied blijft toenemen. Dit maakt een aantal voordelen in de natuur mogelijk.
1. Kleur wordt gebruikt om te communiceren en aandacht te trekken
Kleuren en patronen spelen voor tropische vissen een belangrijke rol in de communicatie. Een rif is een omgeving met een hoge dichtheid. Daarom is er een grote verscheidenheid aan kleurpatronen zodat vissen elkaar kunnen herkennen en identifi ceren (Engelse link) elkaar kunnen herkennen.
De mannetjes en vrouwtjes van sommige soorten hebben verschillende kleurpatronen. Dit is zodat elke vis zijn partner herkent. Vooral bij de voortplanting is dit onderscheid uiterst belangrijk, bijvoorbeeld.
2. Tropische vissen kunnen zich camoufleren
Het gebruik van patronen als hulpmiddel is vermoedelijk geselecteerd als evolutionair voordeel. Patronen stellen hen in staat om camouflage en masker zichzelf, waardoor de relatie tussen roofdieren en prooien is veranderd.
Daarom zie je op een rif ongewone kleurpatronen zoals horizontale en verticale strepen, lijnen die het oog bedekken, kleurpatronen die de omgeving nabootsen, en nog veel meer.
3. Kleur gebruikt als waarschuwing
Kleurpatronen van giftige vissen communiceren met hun aanwezigheid alleen al duidelijke boodschappen. Kleuren waarschuwen andere vissen dat ze gevaarlijk zijn.
Waarschuwingskleuren zijn kenmerkend voor giftige vissen. Onder hen zijn de rode koraalduivel (Pterois antennata), de Ostracion cubicus (Ostracion cubicus) met zwarte stippen, en vele andere vissen.
Van verschillende patronen bij ongevaarlijke tropische vissen is bekend dat ze geëvolueerd zijn om waarschuwingspatronen te simuleren. Door deze patronen aan te nemen vermommen de vissen zich en misleiden ze hun potentiële roofdieren. Dit is bekend als maskeren.
4. Kleuren en patronen kunnen veranderen omdat sommige vissen van geslacht kunnen veranderen
Meer dan 500 soorten vissen zijn sequentiële hermafrodieten. Dit betekent dat ze als één geslacht geboren worden en tijdens hun leven kunnen veranderen in het andere geslacht. Soorten die van mannelijk naar vrouwelijk veranderen worden “protandrisch” genoemd en soorten die van vrouwelijk naar mannelijk veranderen “protogyn.”
Deze vissen leven gewoonlijk in een harem waar een dominant vrouwtje is, maar een mannetje voor hen zorgt. Als het mannetje sterft, zal het dominante vrouwtje de rol van een agressief mannetje overnemen.
Binnen enkele uren zal ze een gedragsverandering vertonen en andere vrouwtjes het hof beginnen te maken. Ze zal geleidelijk de kenmerken van het dominante mannetje ontwikkelen, de geslachtsverandering duurt ongeveer 10 dagen.
Vissen die van geslacht kunnen veranderen, veranderen meestal ook van kleur. Zo is de driestaart- of papegaaimiervis oranje als vrouwtje en paars als mannetje.
Uiterlijk is niet de enige verandering. Het hele lichaam verandert, inclusief de voortplantingsorganen. Hij gaat sperma produceren in plaats van eitjes. Andere voorbeelden van sequentiële tweeslachtige vissen zijn:
- de clownvis
- verschillende soorten papegaaivissen
- de gewone poetslipvis (Labroides dimidiatus)
- Thalassoma bifasciatum (Thalassoma bifasciatum)
5. Tropische vissen zien geen kleuren zoals wij dat doen
Om te begrijpen waarom vissen kleurrijk zijn, moet je weten hoe hun ogen werken. Om dit volledig te begrijpen is het belangrijk te weten dat kleur een waardering is van de menselijk brein (Engelse link).
Eenvoudig gezegd: als licht een voorwerp raakt, absorbeert het een deel van de elektromagnetische golf en weerkaatst het de rest. Dit bereikt dan het menselijk oog. Het menselijk oog vangt de weerkaatste golven op en die noemen we kleur.
Het menselijk oog ziet echter niet alle golven waaruit licht bestaat. Het bereik van “zichtbaar” licht loopt van rood tot violet. Er zijn golven boven rood en onder violet.
De elektromagnetische golven die het menselijk oog niet kan zien bestaan uit infrarood en ultraviolet. Het spectrum is groter en omvat een reeks van verschillende golflengten.
Hoe vissen kleur zien
Vissen kunnen, net als andere levende wezens, lichtspectra zien die mensen niet kunnen zien. Als gevolg daarvan hebben vissen een totaal ander beeld van de wereld om ons heen.
Ongeveer de helft van alle vissen kan ultraviolet licht (Uv) zien. Bovendien ziet tussen 20% en 30% van de vissen Uv-licht als een andere kleur.
Bijvoorbeeld de waterjuffer – uit de familie van de pomacentrus – ziet het zichtbare spectrum en kan ook Uv-licht waarnemen. Omdat deze vis zich voedt met plankton, weerkaatst hij veel licht in het UV-spectrum. Dit vermogen is voor hen een aanzienlijk voordeel.
De verscheidenheid van het gezichtsvermogen hangt af van de habitat van de vis en de dieptegradiënt waar hij leeft. Het is bekend dat grote roofdieren meestal kleurenblind zijn.
Deskundigen stellen dat je, voordat je weet waarom vissen felgekleurd zijn, moet uitzoeken welke kleur ze hebben voor hun buren.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Todd, E. V., Ortega-Recalde, O., Liu, H., Lamm, M. S., Rutherford, K. M., Cross, H., … & Godwin, J. R. (2019). Stress, novel sex genes, and epigenetic reprogramming orchestrate socially controlled sex change. Science advances, 5(7), eaaw7006.
- Urtubia Vicario, C. (2010). ¿ Por qué los primates son los únicos mamíferos que poseen visión tricromática?. IX CONGRESO NACIONAL DEL COLOR. ALICANTE p112-115
- González-Martín-Moro, J., Hernández-Verdejo, J. L., & Jiménez-Gahete, A. E. (2017). Curiosidades sobre el sistema visual de los invertebrados. Archivos de la Sociedad Española de Oftalmología, 92(1), 19-28.
- Benvenuto, C., Coscia, I., Chopelet, J., Sala-Bozano, M., & Mariani, S. (2017). Ecological and evolutionary consequences of alternative sex-change pathways in fish. Scientific reports, 7(1), 9084..