Waarom komen spinnen niet vast te zitten in hun web?
Het schrijnende beeld van een klein insect dat gevangen zit in een spinnenweb is iedereen bekend. Na deze verrassende biologische wisselwerking blijft alleen nog een ingewikkelde vraag over: hoe zit het met de spinachtigen zelf? Waarom komen spinnen niet in hun web vast te zitten?
Geloof het of niet, maar het antwoord was tot 2012 een raadsel voor de wetenschap. Hoewel het verschijnsel in kwestie al eerder bestudeerd was, was de technologie nog niet ver genoeg gevorderd om betrouwbare resultaten te geven en de geformuleerde hypothesen te bevestigen of te verwerpen. Hier kun je de oplossing van het mysterie ontdekken.
Het spinnenweb, sterker dan staal
Het spinnenweb is een van die wonderen der natuur die, hoe meer je ze onderzoekt, hoe verrassender ze worden. De draden waarmee de spin haar web spint worden gevormd door eiwitten die opgeslagen liggen in een klier die zich in haar achterlijf bevindt. De spinachtige haalt de stof eruit met zijn poten en gebruikt die om zijde te vormen waarmee hij zijn web maakt.
Hier beginnen de verrassingen: Als deze eiwitten dicht genoeg bij elkaar gebracht worden, verbinden ze zich en vormen de draad. Om te zorgen dat deze draad zich niet ophoopt voor hij het lichaam van de spin verlaat, worden de verbindingen die hem zullen vormen in perfecte volgorde (Engelse link) opgeslagen.
Niet alleen dat, maar ze komen ook tevoorschijn om de zijde zijn karakteristieke elasticiteit en taaiheid te geven.
Op deze manier stolt de zijde pas als ze op verzoek van de spin het lichaam verlaat.
De structuur van het spinnenweb is uniek in de natuur. Om de doeltreffendheid ervan in perspectief te plaatsen, is het de moeite waard op te merken dat een streng spinnenzijde veel sterker is dan een stalen kabel van dezelfde dikte.
Het is ook 5 keer elastischer dan dit metaal met een dikte die 10 keer kleiner is dan die van een mensenhaar. Tot nu toe is de mens er niet in geslaagd een materiaal met deze eigenschappen te maken.
Waarom komen spinnen niet vast te zitten in hun web?
Behalve al deze ongelooflijke eigenschappen zijn spinnenwebben ook kleverig. Je hoeft niet eens te denken aan de insecten die er in verstrikt raken; bedenk maar eens hoe lang het duurt voor je de draden die aan je kleven afgeschud hebt als je zelf per ongeluk tegen zo’n web aanloopt?
Ondanks deze kleverigheid lopen spinnen zonder problemen over hun webben. Waarom is dat bij hen anders? Een in 2012 gepubliceerde studie (Engelse link), uitgevoerd door wetenschappers van het Smithsonian Museum, slaagde erin de redenen voor dit verschijnsel te achterhalen. We vertellen het je hieronder.
Spinnen blijven niet in hun web vastzitten door de manier waarop ze lopen
Niet alle draden van het web zijn kleverig. Sommige spinachtigen doorspekken kleverige draden met andere die dat niet zijn. Zo worden hun bewegingen door het web vergemakkelijkt. Ze zullen dan op de uitgekozen gedeelten stappen die dit niet kleverig zijn.
Om zijn prooi te bereiken moet de spin echter zonder andere keus op de kleverige vezels stappen. Zelfs dan komt hij echter niet vast te zitten. Hij doet dit dankzij de manier waarop hij door het web loopt. De langzame, voorzichtige gang van de spinachtigen voor ze hun voedsel bespringen is eigenlijk ook bedoeld om de kracht die op het kleverige oppervlak wordt uitgeoefend zo klein mogelijk te houden.
Sommige spinnensoorten voeden zich met andere spinachtigen. In de webben die ze spinnen kunnen alleen zij vrij rondlopen, terwijl andere spinnen gevangen zitten, ook al zouden ze zich gemakkelijk door hun eigen web kunnen bewegen. Met andere woorden, elk web heeft eigenschappen waardoor alleen de soort die het synthetiseert zich vrij kan bewegen.
Ze hebben een chemische antikleef-coating op hun poten
Voorzichtig lopen is echter niet genoeg. Spinnen blijven niet vastzitten in hun eigen web dankzij een niet klevende, olieachtige coating op hun poten. Daardoor kunnen ze druk uitoefenen op de draden zonder bekneld te raken. Dat is heel handig is bij het weven van het web.
De wetenschappers in de hierboven geciteerde studie wasten de poten van de spinnen met hexaan en water en ontdekten dat ze veel moeilijker over het web konden lopen.
Men denkt dat spinnen deze stof met hun monddelen over hun poten verspreiden. Dat idee is ontstaan omdat men heeft gezien dat ze hun ledematen preppen nadat ze ze gewassen hebben. Maar tot nu toe kon dat niet met grafische documenten bewezen worden omdat de benodigde technologie niet bestond.
Spinnen komen niet in hun web vast te zitten dankzij de filamenten aan hun poten
Bovendien hebben deze dieren ook een groot aantal filamenten aan hun poten die het oppervlak dat in contact komt met het web zo klein mogelijk maken. Dit maakt het voor hen veel gemakkelijker om hun ledematen na elke stap los te maken.
Microscopie toont aan dat wanneer een spin een kleverige draad aanraakt, minuscule druppeltjes van de kleverige substantie op de draad op de haartjes op de poten worden overgebracht. Als ze van het oppervlak van het web gehaald worden, glijden deze druppeltjes eraf en vallen.
De natuur houdt mysteries en wonderen op onverwachte plaatsen verborgen. Vaak liggen de grootste verrassingen in dingen die buiten het bereik van het menselijk zicht liggen. Zoals een spin die een soort anti-aanbakolie op zijn poten smeert. Daarom moet je nooit onderschatten wat onbeduidend lijkt. Als je iets ongelooflijks niet opmerkt, heb je misschien gewoon een microscoop nodig.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Reference: R.D. Briceño and W.G. Eberhard. 2012. Spiders avoid sticking to their webs: clever leg movements, branched drip-tip setae, and anti-adhesive surfaces. Naturwissenshaften. DOI 10.1007/s00114-012-0901-9. Published online: 1 March 2012.
- Hagn, F., Eisoldt, L., Hardy, J. G., Vendrely, C., Coles, M., Scheibel, T., & Kessler, H. (2010). A conserved spider silk domain acts as a molecular switch that controls fibre assembly. Nature, 465(7295), 239-242.
- Sahni, V., Blackledge, T. A., & Dhinojwala, A. (2010). Viscoelastic solids explain spider web stickiness. Nature Communications, 1(1), 1-4.