Hodowla przemysłowa: czym jest i jak działa?

W obliczu rosnącego popytu na żywność, produkcja zwierzęca na skalę przemysłową nabiera tempa w krajach takich jak Hiszpania. Dowiedz się, jak one działają, a także jaki jest ich wpływ na środowisko i dobrostan zwierząt.

Napisane i zweryfikowane przez lekarza weterynarii i zootechniki Sebastian Ramirez Ocampo.

Ostatnia aktualizacja: 04 marca, 2024

Według szacunków organizacji Our World in Data, każdego roku na całym świecie produkuje się ponad 340 milionów ton mięsa. To 4 razy więcej niż produkowano zaledwie 5 dekad temu. Jednak aby osiągnąć te liczby, gospodarstwa hodowlane musiały ewoluować w kierunku super intensywnych systemów, takich jak hodowla przemysłowa, w których maksymalnie wykorzystuje się dostępne zasoby.

Jednak wpływ tych farm przemysłowych – na środowisko, zdrowie i dobrostan zwierząt – wywołał pytania o to, czy są one etyczne i zrównoważone w czasie.

W poniższej treści zbadamy, jak działa ten model rolnictwa, jakie są jego zalety i wady, a także obawy związane z tymi farmami i ich przyszłymi perspektywami.

Czym jest hodowla przemysłowa?

Fermy hodowlane, zajmujące się produkcją mięsa, można sklasyfikować według zagęszczenia zwierząt, sposobu ich karmienia i warunków, w jakich gatunki żyją podczas cyklu produkcyjnego. Zgodnie z tymi cechami można wyróżnić następujące modele hodowli zwierząt:

• Ekstensywny: w tym systemie zwierzęta żywią się zasobami naturalnymi dostarczanymi przez terytorium, na którym żyją. Innymi słowy, praktyki takie jak wypas mają pierwszeństwo przed dostarczaniem egzogennych źródeł, takich jak diety komercyjne. Ponadto gatunki te rozwijają się na otwartej przestrzeni, a zagęszczenie osobników na metr kwadratowy jest stosunkowo niskie.
• Półintensywny: to rodzaj hodowli mieszanej, w której zwierzęta są wolne w określonych porach dnia lub roku. Pozostają one jednak w pomieszczeniach zamkniętych przez inny okres i poddaje się je intensywnemu żywieniu. Stosuje się kombinację diet roślinnych, zbóż i pasz treściwych.
• Intensywny: W tym przypadku zwierzęta trzyma się w specjalnych pomieszczeniach przez całe życie. Karmione są głównie dietami opracowanymi w celu zwiększenia przyrostu masy ciała w krótszym czasie i przy niższych kosztach.
• Hiperintensywne: jak sama nazwa wskazuje, są to systemy intensywne przeniesione na wyższy poziom. W tego typu produkcji dąży się do maksymalizacji wydajności dostępnych zasobów, a priorytetem jest maksymalna rentowność na kilogram wyprodukowanego mięsa. Zagęszczenie zwierząt jest wysokie, a w wielu przypadkach gatunki są przepełnione.

Ten ostatni model produkcji obejmuje hodowle przemysłowe: farmy hodowlane na skalę przemysłową o zdolności do produkcji dużej ilości mięsa na małej przestrzeni.

Aby być precyzyjnym, organizacja ekologiczna Greenpeace opisuje je jako farmy z ponad 40 000 miejsc dla drobiu i ponad 2 000 miejsc do hodowli świń o wadze powyżej 30 kilogramów.

Liczby te są jednak znacznie przekroczone. Według artykułu w The Conversation liczby te mogą sięgać dziesiątek tysięcy w przypadku świń i milionów w przypadku kurcząt brojlerów.

Jak działa hodowla przymysłowa?

Hodowle przemysłowe to rodzaj hodowli zwierząt bez ziemi. Zamiast tego mają zautomatyzowane i stechnicyzowane obiekty, które umożliwiają trzymanie tysięcy zwierząt na ograniczonym obszarze.

Gatunki trzyma się wewnątrz farm i w większości przypadków nie mają dostępu do zewnątrz przez cały czas swojego życia.

Ponadto wymagają wielu zewnętrznych nakładów, takich jak woda i pasza treściwa, ponieważ spożycie paszy musi być stałe, aby osiągnąć pożądany poziom produkcji. Dzięki temu produkt mięsny uzyskuje się w krótszym czasie i przy niższych kosztach produkcji.

Według najnowszego raportu Meat Atlas, opublikowanego w 2021 r., Hiszpania przeszła od produkcji miliona ton mięsa w latach 70. do ponad 7 milionów ton obecnie. Dzięki temu stała się jednym z głównych producentów i eksporterów tego surowca w Unii Europejskiej, wyprzedzając takie kraje jak Francja czy Włochy.

Częściowo liczby te osiągnięto dzięki ekspansji hodowli przemysłowych na tym terytorium, które według danych hiszpańskiego Ministerstwa Rolnictwa wzrosły o 6% w ciągu ostatniego roku w przypadku trzody chlewnej.

Jednak produkcja takiej ilości mięsa przy niskich kosztach ma wpływ zarówno na jakość życia i dobrostan zwierząt, jak i na środowisko, w którym znajdują się gospodarstwa.

Jaki jest problem z hodowlą przemysłową?

Istnieje kilka negatywnych aspektów związanych z hodowlami przemysłowymi na całym świecie. Poniżej wymieniono główne problemy związane z produkcją mięsa na skalę przemysłową.

Gnojowica

Gnojowica to wszystkie odpady organiczne generowane podczas tuczu zwierząt. Należą do nich m.in:

• Ścieki
• Pozostałości paszy
• Odchody stałe i płynne

Według dochodzenia przeprowadzonego przez dziennik El País w samej Hiszpanii hodowle przemysłowe produkują ponad 60 milionów metrów sześciennych gnojowicy rocznie.

To wystarczająco dużo, aby pokryć centrum Madrytu, wypełnić 62 stadiony, takie jak Santiago Bernabéu lub zająć 24 800 basenów olimpijskich.

Chociaż gospodarstwa muszą przedłożyć rządowi protokół zarządzania gnojowicą, w wielu przypadkach nie jest on przestrzegany. Powoduje to poważne zanieczyszczenie środowiska i zasobów naturalnych. Stwierdzają to autorzy artykułu cytowanego powyżej.

Z jednej strony, chociaż idealnym rozwiązaniem jest transport tych odpadów do innych gospodarstw w celu wykorzystania ich jako nawozu organicznego, jest to kosztowne. W rezultacie gospodarstwa decydują się na składowanie gnojowicy na pobliskich, ale nieodpowiednich terenach. Powoduje to nasycenie i zanieczyszczenie gleby i warstw wodonośnych w pobliżu obszaru.

Ponadto hodowla przemysłowa musi posiadać stawy lub miejsca do przechowywania gnojowicy przed jej transferem. Jednak, jak donosi dokument hiszpańskiego Ministerstwa Transformacji Ekologicznej i Wyzwań Demograficznych, niektóre z tych stawów nie są odpowiednio skonstruowane.

W rezultacie odpady przedostają się do gleby i zatruwają wodę w pobliskich studniach i zbiornikach.

Według szacunków tego samego ministerstwa, 22% wód powierzchniowych i 23% wód gruntowych w Hiszpanii jest zanieczyszczonych azotanami zawartymi w gnojowicy.

Emisja gazów cieplarnianych i zanieczyszczenie powietrza

Zasadniczo gazy cieplarniane to związki, które gromadzą się w atmosferze i pochłaniają energię podczerwoną ze słońca. Są one uważane za jeden z głównych czynników powodujących zmiany klimatyczne.

Jednym z nich jest metan: gaz wytwarzany podczas trawienia pokarmu przez zwierzęta.

Zgodnie z artykułem w dzienniku Revista Colombiana de Ciencias Pecuarias, metan przyczynia się do około 18% obecnego globalnego ocieplenia.

Ponadto, zgodnie z raportem hiszpańskich mediów Datadista, opublikowanym na portalu El Diario w 2020 r. emisje metanu z dużych gospodarstw rolnych w Hiszpanii wyniosą około 96 000 ton, co wcale nie jest zachęcającą liczbą. Nie jest to wcale zachęcająca liczba.

Jednak zanieczyszczenie powietrza na tym się nie kończy, ponieważ degradacja gnojowicy generuje inny toksyczny gaz znany jako amoniak. Ten pierwiastek w dużych proporcjach wiąże się z problemami układu oddechowego i oczu u ludzi. Przyczynia się również do degradacji zasobów wodnych i gleby.

Według organizacji Greenpeace, fermy przemysłowe były odpowiedzialne za 94% emisji amoniaku zadeklarowanych w 2020 r. w całej Hiszpanii. Spośród nich 69% pochodziło z ferm trzody chlewnej, a 25% z hodowli drobiu. Dane dotyczące produkcji szczepionek nie są dostępne, ponieważ nie muszą zgłaszać swoich emisji.

Wylesianie

Jak wspomniano powyżej, hodowla przemysłowa potrzebuje dużo skoncentrowanej paszy, aby osiągnąć swoje standardy produkcyjne. Te komercyjne diety są formułowane na podstawie niektórych składników, takich jak soja, bardzo dobre źródło białka roślinnego.

Jednak ta roślina strączkowa prawie nie jest uprawiana w Hiszpanii. Zamiast tego jest importowana, po niższych kosztach, z krajów Ameryki Południowej:

• Brazylia
• Boliwia
• Kolumbia
• Argentyna

Jednak, jak wynika z raportu “Con la soja en cuello”, produkcja soi w tych regionach wiąże się z wylesianiem i szkodą dla różnorodności biologicznej, ponieważ pod jej uprawę wycina się duże obszary naturalnych lasów i dżungli.

Stwierdzono nawet, że Unia Europejska jest drugim co do wielkości importerem niszczącym środowisko na świecie. Jest również odpowiedzialna za 16% wylesiania związanego z handlem międzynarodowym.

Między innymi, według FAO, 13 miliardów hektarów obszarów leśnych jest traconych każdego roku z powodu przekształcania gruntów pod produkcję żywności lub roślin pastewnych. Co więcej, szacuje się, że 33% gruntów ornych jest wykorzystywanych do produkcji roślin strączkowych na paszę dla zwierząt gospodarskich.

Wreszcie, autorzy wspomnianego wyżej raportu dzielą się niepokojącym faktem: z 400 milionów ton soi produkowanej na świecie, tylko 6% jest wykorzystywane do spożycia przez ludzi.

W istocie, uprawa soi jest jedynie podstawą produkcji mięsa na dużą skalę na naszej planecie.

Dobrostan zwierząt

Bez przesady, rzeczywistość jest taka, że hodowla przemysłowa stanowi prawdziwą fabrykę mięsa masowej produkcji. Aby uzyskać wyższą wydajność, zwierzęta zamyka się i trzyma tylko po to, aby jeść i tuczyć się.

Takie systemy produkcji naruszają niektóre z podstawowych praw zwierząt – ogłoszonych przez organizacje takie jak Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) i UNESCO – takie jak prawo do mobilności i swobodnego rozwoju w warunkach odpowiednich dla gatunku.

Ponadto, jak wyjaśniono w publikacji w Journal of Agricultural and Environmental Ethics zwierzęta na tych farmach wykazują następujące objawy:

• Strach.
• Niepokój.
• Stres emocjonalny i fizyczny.
• Zaburzenia zachowania – w niektórych przypadkach – ponieważ nigdy w życiu nie widziały światła słonecznego.

Mówiąc wprost, hodowla przemysłowa poświęca dobrostan zwierząt w zamian za wyższe wskaźniki produkcji:

• Niższe koszty
• Mniej czasu
• Pod pełną kontrolą człowieka

Jeśli miałbyś porównać to do montowni samochodów, jedyną różnicą jest to, że makro-farmy mają do czynienia z żywymi istotami

Jakie są zalety i wady modelu takiego jak hodowla przemysłowa?

Aby być bardziej szczegółowym i mieć jasny obraz hodowli przemysłowych, możliwe jest podsumowanie informacji w pozytywnych i negatywnych aspektach w następujący sposób:

Zalety

• Dostarczanie mięsa wciąż rosnącej populacji.
• Bardziej optymalne dostosowanie do zmiennych ekonomicznych określanych przez rynek.
• Zwiększona produkcja mięsa przy niższych kosztach.
• Zmniejszenie przestrzeni potrzebnej do wyprodukowania kilograma mięsa w porównaniu z produkcją ekstensywną.
• Zwiększona kontrola, technizacja i standaryzacja.
• Generowanie miejsc pracy.
• Tańsza sprzedaż mięsa dla ludności.
• Źródło dochodu dla gospodarki kraju.

Wady

• Poważne zanieczyszczenie gleby, wody i powietrza w środowisku, w którym pracują.
• Wysokie zużycie wody i energii do wyprodukowania kilograma mięsa.
• Negatywny wpływ na bioróżnorodność i zasoby naturalne w krajach rozwijających się.
• Aktywny wpływ na zmiany klimatyczne i globalne ocieplenie.
• Produkowane mięso ma gorszy profil odżywczy niż mięso zwierząt hodowanych w innych systemach.
• Produkcja powoduje nieodwracalne szkody dla środowiska, a zatem nie jest zrównoważona w perspektywie długoterminowej.
• Eksploatacja zwierząt na niehumanitarnym poziomie.
• W miarę wzrostu, rujnuje się mniejsze produkcje przez ich niezdolność do konkurowania.
• Przeludnienie i ryzyko przenoszenia chorób.
• Komodifikacja życia zwierząt.
• Intensywne podawanie leków zwierzętom, co powoduje ryzyko oporności na antybiotyki.

Ile jest hodowli przemysłowych w Hiszpanii?

Według danych z Państwowego Rejestru Emisji i Źródeł Zanieczyszczeń (PRTR), w Hiszpanii istnieje około 3887 hodowli na skalę przemysłową do intensywnego chowu i tuczu świń i drobiu. Znajdują się one w 1372 gminach w kraju, z większą obecnością w następujących wspólnotach autonomicznych:

• Aragonia
• Katalonia
• Kastylia i Leon

Uderzające jest to, że fermy przemysłowe znajdują się na obszarach, gdzie populacja jest mniejsza lub daleko od dużych miast. Na przykład, nie ma hodowli przemysłowych w pobliżu takich miejsc jak Malaga czy Madryt, podczas gdy na północy Katalonii jest ich duże zagęszczenie.

Niewygodna rzeczywistość

Celem tego artykułu nie jest demonizowanie, a tym bardziej potępianie konsumpcji mięsa zwierzęcego, ale podnoszenie świadomości na temat głównych problemów związanych z produkcją na skalę przemysłową.

Ważne jest jednak, aby podnosić świadomość na temat nawyków konsumpcyjnych i sposobu, w jaki zasoby naturalne wykorzystuje się do produkcji żywności.

Jak wyjaśniono w tym artykule, tego typu model jest niezrównoważony w przyszłości. Dlatego jako ludzkość musimy dążyć do innych systemów, które są przyjazne dla środowiska i szanują godność, a także dobrostan zwierząt w całym procesie.

Niektóre kraje, takie jak Holandia, Niemcy i sama Hiszpania, podjęły już środki w celu kontrolowania ekspansji hodowli przemysłowych na swoich terytoriach. Na przykład kraj iberyjski wydał nowy dekret ograniczający liczbę krów, które mogą być trzymane w gospodarstwie intensywnym. Aktualnie można posiadać tylko 725 krów mlecznych i 850 sztuk bydła.

Konieczne będzie kontynuowanie tego rodzaju polityki i wysiłków na rzecz osiągnięcia bezpieczeństwa żywnościowego, ale bez ponoszenia wysokich kosztów niszczenia miejsca, w którym wszyscy żyjemy.