Kwezal herbowy: niesamowity, tajemniczy ptak

Napisane i zweryfikowane przez biologa Paloma de los Milagros.

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Podobnie jak inne ptaki, kwezal herbowy w przypadku samic ma mniej widoczny wzór upierzenia.

Kwezal herbowy, naukowo znany jako Pharomachrus mocinno, jest jednym z najbardziej charakterystycznych ptaków w Ameryce Południowej. Jego kolor i symbolika sprawiają, że jest to jeden z najbardziej poszukiwanych gatunków. Ze wszystkimi problemami, jakie pociąga za sobą to poszukiwanie.

Etymologicznie nazwa kwezal ma swoje korzenie w meksykańskim nahuati quetzalli, co oznacza “piękne błyszczące pióro”. Piękno tego ptaka, zarówno ze względu na kolory, jak i sylwetkę sprawiało, że w przeszłości kojarzono je z bóstwami. Aztekowie powiązywali ją z Quetzalcóati, a Majowie z Kukúlkan.

Kwezal herbowy – morfologia i zachowanie

Pomimo średniej wielkości około 40 centymetrów istnieją okazy, które mogą osiągać nawet metr. Większość tej długości to pióra ogonowe, najcenniejsze ze względu na swój rozmiar i kolorową pigmentację. Jednak przy fizycznym opisie kwezala należy rozróżnić dorosłe samice i samców.

Samce mają cztery nadkrytyczne pióra w kolorze intensywnej, opalizującej szmaragdowej zieleni. W rzeczywistości, w zależności od światła słonecznego można zaobserwować odcienie niebieskiego lub złotego, co nadaje im „aspekt świętego”.

Z drugiej strony brzuch jest pokryty piórami w kolorze elektrycznej czerwieni, która nie pojawia się u samic, które mają mniej rzucające się w oczy zielone i szare upierzenie.

Kolejną charakterystyczną cechą samic jest obecność czarnego dzioba i krótszego, białego ogona z ciemnymi poziomymi liniami.

Śpiew tego ptaka, który pojawia się między lutym a czerwcem  zbiegając się z okresem reprodukcyjnym bardzo się wyróżnia. Delikatny śpiew został opisany w starej gwatemalskiej legendzie, która przypisuje hiszpańskim podbojom utratę intensywności śpiewu kwezala.

Kwezal zwykle buduje gniazda wykorzystując małe wnęki w balach, ale nigdy nie są one na poziomie gruntu. Każda samica składa zwykle dwa jaja, które będą inkubowane na przemian przez cały dzień przez oboje rodziców.

Po 20 dniach następuje wyklucie małych nagich kurczaków. Po miesiącu pojawi się u nich upierzenie niezbędne do odbywania krótkich lotów i zdobywania pożywienie.

Status dystrybucji i ochrony

Kwezal żyje w lasach Meksyku i Ameryki Środkowej. Można go również znaleźć w górach na wysokości ponad 2000 metrów. Żyją na drzewach, które tworzą baldachim dżungli. Uwielbiają też gnijące drzewa, pnie lub dziury wykonane wcześniej przez inne ptaki.

Zwykle są dość nieaktywne i nie dokonują większych zmian w otoczeniu. W rzeczywistości bujna roślinność wynikająca z trwałej wilgotności pozwala na dobre zaopatrzenie w owoce przez cały rok.

Obecnie Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uważa, że kwezal jest gatunkiem zagrożonym. Paradoksalnie atrakcyjność i mitologiczny wątek  towarzyszący pochodzeniu tego gatunku to czynniki, które najbardziej mu szkodzą czyniąc go celem polowań i nielegalnego handlu.

Kwezal nie jest w stanie żyć w niewoli, więc wkrótce po schwytaniu umiera. Ponadto zmiany klimatu i niszczenie ich siedlisk przyczyniły się do zaniku ponad połowy stanowisk lęgowych, co ma i będzie miało wpływ na przyszłe populacje.